Ülseratif kolit, kalın bağırsağın iltihaplanmasına neden olan yaygın veya uzun süreli kronik bir hastalıktır. Aynı zamanda Crohn hastalığı ile bazı benzerlikleri olan bir inflamatuar barsak hastalığı şeklidir. Kolon veya kalın bağırsak, besinleri sindirilmemiş gıdalardan uzaklaştırır ve atık ürünleri dışkıyla atıldığında rektum ve anüs yoluyla ortadan kaldırır. Ülseratif kolitte kolon iltihaplanır ve şiddetli vakalarda kolonun iç yüzeyinde yaralar oluşur Ülserler bazen kanar ve irin ve mukus üretir.
Bir çalışmanın sonuçlarına göre ülseratif kolit 250.000 ila 500.000 kişiyi etkilemekte ve yılda 100.000 kişide %2 ila 7 oranında görülmektedir. Rektum kolonun sonudur ve her zaman ülseratif kolitte rol oynar. İltihap sadece rektumda ise hastalığa ülseratif proktit denir. Bununla birlikte, iltihaplanma kolonun üst kısımlarına yayılabileceği gibi, kolonun tamamı etkilendiğinde ortaya çıkan generalize kolit veya pankreatite de yayılabilir.
İçindekiler
semptomlar
Karın ağrısı ülseratif kolitin yaygın bir semptomudur ve ilk semptom ishaldir. Dışkı giderek daha gevşek hale gelir ve güçlü bir dışkılama dürtüsüyle birlikte karın ağrısı olabilir. İshal yavaş veya aniden başlayabilir ve semptomlar kolonun ne kadar etkilendiğine ve ne kadar iltihaplı olduğuna bağlıdır. Ülseratif kolitin yaygın semptomları şunlardır:
• karın ağrısı
• Kan ve mukuslu ishal
• Yorgunluk veya halsizlik
• Kilo kaybı
• anoreksiya
• anemi
• Yüksek sıcaklık
• Kurutma
• Bağırsakları boşaltmak için sürekli aciliyet
Bu belirtiler sabahın erken saatlerinde şiddetlenir. Ayrıca çok hafif semptomlar olabilir veya aylarca veya yıllarca hiç semptom olmayabilir, ancak semptomlar tedavi olmaksızın tekrarlayabilir. Ek olarak, belirti ve semptomlar bağırsağın hangi bölümünün etkilendiğine bağlı olarak değişir.
ülseratif proktit
Enflamasyon sadece rektumun içindedir ve ülseratif proktit genellikle ülseratif kolitin en hafif şeklidir. Aşağıdakiler gibi ülseratif proktitin bazı belirti ve semptomları vardır:
• Tek belirti rektal kanama olabilir
• Rektumda ağrı olabilir
• Arzuya rağmen bağırsakları hareket ettirememe
Proktosigmoidit
Buna rektum ve kolonun alt ucu olan sigmoid kolon dahildir. Aşağıdaki gibi bazı belirti ve semptomlar vardır:
Kanlı ishal
Kolik
• karın ağrısı
• Sürekli tuvalete gitme dürtüsü
Sol taraflı kolit
Bu proktit rektumu içerir ve sol sigmoid kolonda ve inen kolonda görülür. İşte bazı belirti ve semptomlar:
Kanlı ishal
• Sol tarafta karın krampları
• Kilo kaybı
UC ve pankreatit
UC ve Pancolitis’te tüm kolon etkilenir. Belirti ve semptomlar aşağıdaki gibidir:
Kanlı ishal (bazı vakalar ciddi olabilir)
Kolik
• karın ağrısı
• Yorgun
• Önemli kilo kaybı
Colette fulminant
Hayatı tehdit edebilen ve tüm kolonu etkileyen nadir bir kolit şeklidir. Fulminan kolitte kolonun yırtılması ve toksik megakolon riski vardır. Kolon çok şişebilir. Belirti ve semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Keskin acı
• Susuz kalmaya ve şoka neden olabilen şiddetli ishal
diyet
Bazı diyet tavsiyeleri semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu diyet önerileri şu şekildedir:
• Daha sık ve daha küçük öğünler yiyin, örneğin günde beş ila altı öğün
• Su kaybını önlemek için bol miktarda sıvı, özellikle su için
• Kafein ve alkol ishali kötüleştirebileceğinden kafein ve alkolden kaçının
• Gazı artırabilecekleri için gazlı içeceklerden kaçının
• Bir yemek günlüğü tutun ve hangi yiyeceklerin semptomları kötüleştirdiğine dikkat edin
Bir alevlenme sırasında, lif oranı düşük bir diyet geçici olarak yardımcı olabilir. Buna beyaz pirinç, yağsız et veya balık, yumurta ve pişmiş sebzeler gibi rafine gıdalar dahildir. Ayrıca, bu önce bir sağlık uzmanı ile tartışılmalıdır. Ancak besin takviyeleri almak veya belirli gıdaları ortadan kaldırmak yardımcı olabilir ve bu, bir doktora danıştıktan sonra uygulanmalıdır.
nedenler
Ülseratif kolite neyin neden olduğu tam olarak belli değil. Ancak genlerin, çevrenin ve vücudun bağışıklık sisteminin işin içinde olduğu düşünülüyor. Sebeplerden bazıları aşağıdaki gibidir:
Kalıtsal: Ülseratif koliti olan kişilerin yaklaşık beşte birinin hastalıkla yakın bir akrabası vardır, bu da hastalığın kalıtsal olabileceğini gösterir.
çevresel: Diyet, hava kirliliği, sigara dumanı ve kötü hijyen hepsi katkıda bulunabilir.
bağışıklık sistemiBir olasılık, vücudun viral veya bakteriyel bir enfeksiyona verdiği tepkinin ülseratif kolit ile ilişkili iltihaplanmaya neden olmasıdır. Enfeksiyon temizlendikten sonra, bağışıklık sistemi yanıt vermeye devam eder ve kalıcı iltihaplanmaya yol açabilir. Başka bir teori, ülseratif kolitin, bir arızanın bağışıklık sisteminin var olmayan enfeksiyonlarla savaşmasına ve iltihaplanmaya yol açmasına neden olduğu bir otoimmün durumu olmasıdır.
Yüksek linoleik asit alımı: Bir çalışma, tüm vakaların üçte birinin yaygın bir yağ asidi olan yüksek linoleik asit alımıyla ilişkili olduğunu bulmuştur. Ayrıca kırmızı ette, çeşitli yemeklik yağlarda ve bazı margarinlerde bulunur.
risk faktörleri
Ülseratif kolit gelişimi için bilinen bazı risk faktörleri vardır ve bu risk faktörleri aşağıdaki gibidir:
yaş: Ülseratif kolit her yaştan insanı etkileyebilir, ancak en yaygın olarak 15 ila 30 yaşları arasındaki kişilerde görülür.
Ter: Ülserler herhangi bir ırktan veya etnik kökenden insanları etkileyebilir. Kafkas halkının, özellikle Aşkenaz Yahudi kökenlilerin (Doğu Avrupa ve Rusya’dan) hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
Kalıtsal: Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı olan yakın bir akrabası olan kişilerin hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
İzotretinoin (Accutane): Bu ilaç bazen şiddetli akne tedavisinde kullanılır. Bu ilacın ülseratif kolit ile nasıl bağlantılı olabileceği tam olarak belli değil.
IBS ve IBD arasındaki fark
Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi bağırsak iltihabına neden olan bir durum, iltihaplı bağırsak hastalığı (IBD) olarak bilinir. IBD, hassas bağırsak sendromundan farklıdır. IBD’den farklı olarak IBS, bağırsaklarda iltihaplanma, ülser veya diğer hasarlara neden olmaz ve IBS çok daha az ciddi bir sorundur. Sindirim sistemi normal göründüğü halde düzgün çalışmadığı için fonksiyonel hastalık olarak adlandırılır.
kişileştirmek
Bir bireye ülseratif kolit teşhisi konmadan önce diğer koşullar göz ardı edilmelidir. Tıp uzmanı belirtilerinizi, tıbbi geçmişinizi ve yakın bir akrabanızın ülseratif kolit, inflamatuar bağırsak hastalığı veya Crohn hastalığı olup olmadığını soracaktır. Ayrıca hastayı anemi ve karın hassasiyeti belirtileri açısından inceler. Testler, enfeksiyon, Crohn hastalığında divertikülit, kolon kanseri ve iskemik kolit gibi diğer olası durumları ve hastalıkları ekarte etmeye yardımcı olabilir. Bu testler aşağıdaki gibidir:
• Kan testleri
Dışkı testleri
• Röntgen
• Baryum lavmanı
• Ucunda bir kamera bulunan esnek bir tüpün anüsten rektuma yerleştirildiği sigmoidoskopi
• Anüs ve rektuma yerleştirilen ucunda bir kamera bulunan uzun, esnek bir görüntüleme tüpü kullanılarak yapılan kolonoskopi
• Karın veya pelvisin bilgisayarlı tomografisi
tedavi
Ülseratif koliti olan bir kişi, sindirim sisteminde uzmanlaşmış bir gastroenterolog görmelidir. Uzman, durumun ciddiyetini değerlendirir ve bir tedavi planı geliştirir. Şiddetli semptomlar hastaneye yatmayı gerektirebilir, ancak hafif ila orta şiddette semptomları olan biri muhtemelen hasta bazında tedavi edilecektir. Odaklanmış tedaviler aşağıdaki gibidir:
• Mevcut semptomlar azalana kadar tedavi dahil olmak üzere aktif ülseratif kolit tedavisi
• Semptomların tekrarını önlemek için sakin olun
aktif ülseratif kolit tedavisi
Tedavi, üç ana ilaç türünün kullanımını içerir ve bu ana türler aşağıdaki gibidir.
Aminosalisilik asit: Bu, ülseratif kolit için standart bir tedavi seçeneğidir ve aminosalisilatlar genellikle iltihabı azaltmada etkilidir. Genellikle bir hap şeklinde gelir, ancak bazen bir fitil olarak reçete edilebilir. Sülfa alerjisi olan kişiler için sülfat içermeyen formlar da mevcuttur. Bu ana formlar aşağıdaki gibidir:
• pasifistler
• balslazit
• Sülfasalazin
Yukarıdaki ilaçların yan etkileri mide bulantısı, kızarıklık, baş ağrısı ve ishaldir.
Steroidler: Semptomlar şiddetliyse veya aminosalisilatlara yanıt vermiyorsa, doktorunuz inflamasyonu azaltabilecek steroidler reçete edebilir. Uzun süreli steroid kullanımının, özellikle oral steroidlerin ciddi yan etkileri olabilir. Genellikle hasta tedaviye yanıt verir vermez steroidlerin kesilmesi önerilir. Steroidlerin yan etkileri arasında akne ve diğer cilt problemleri, ruh hali değişimleri, uyku güçlüğü, şişme ve hazımsızlık yer alır. Uzun vadeli yan etki riskleri daha yüksektir ve riskler arasında morarma, katarakt, diyabet, glokom, yüksek tansiyon, kas zayıflığı, osteoporoz, deri incelmesi ve kilo alımı sayılabilir.
İmmünsüpresanlar: Kişi için başka hiçbir tedavi işe yaramazsa veya steroid kullanımı kesilirse, immünosupresanlar reçete edilebilir. Bunlar hastanın bağışıklık sistemini düşürür ve genellikle kolon ve rektumdaki iltihabı azaltır. Azatiyoprin, ülseratif kolit tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir bağışıklık bastırıcıdır. Olası yan etkiler mide bulantısı, ishal, karaciğer hasarı, anemi, morarma ve enfeksiyonları içerir.
Biyoloji dersi: Doktorlar, remisyonu sağlamak için bir tümör nekroz faktörü (TNF) yöntemi önerebilir. Bunlar infliximab (Remicade), adalimumab (Humira) ve golimumab’dır (Simponi). Başka bir biyolojik olan Vedolizumab (Entyvio), gastrointestinal mukozal bağışıklık sistemini hedefler.
Yeni ilaç sınıfı seçeneğiXeljanz bir Janus kinaz (JAK) inhibitörüdür. Çalışmalar, kortikosteroidlerden daha etkili bir şekilde iyileşmeye yol açabileceğini göstermiştir.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) 2018, Xeljanz’ı ishal, yüksek kolesterol ve zona gibi yan etkiler için günde iki kez 5 veya 10 miligram (mg) dozlarında onayladı. Yan etkiler yaşayan herkes doktorlarıyla konuşmalıdır.
Şiddetli aktif ülseratif kolit tedavisi
Şiddetli aktif ülseratif koliti olan bir kişinin hastaneye kaldırılması gerekebilir çünkü yetersiz beslenme, dehidrasyon ve kolonun yırtılması gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlar riski vardır. Hastanede tedavi intravenöz sıvıları ve ilaçları içerir.
Affetmeye devam et
Düzenli aminosalisilat dozları, semptomlar kronik bir hastalığın aktivasyonu olmadığında nükslerin önlenmesine yardımcı olabilir. Aminosalisilatlarla tedavi sırasında hastalık düzenli olarak tekrarlarsa azatiyoprin verilebilir. Sistemik ülseratif kolitte uzun süreli idame tedavisi gerekebilir. Kişi iki yıl boyunca nüksetmeden iyileşmeye devam ederse bu durum değişebilir.
Cerrahi müdahale
Diğer tedaviler işe yaramazsa ameliyat bir seçenek olabilir ve bu ameliyat seçenekleri şunlardır:
• kolektomi: Kolon veya bir kısmı çıkarılır.
• Örnek: Cerrah midede bir kesi yapar ve ince bağırsağın ucu çıkarılır ve harici bir kese içinde sabitlenir. Torba bağırsaktan atıkları toplar.
• Anal bobin kılıfları: Cerrah kisti ince bağırsağın içinden, dışından yapar ve ardından anüs çevresindeki kaslara yapıştırır. Bu ileal torba harici bir torba değildir.
komplikasyonlar
Ülseratif kolitin komplikasyonları, besin eksikliklerinden ölümcül rektal kanamaya kadar değişir.
• kolorektal kanserÜlseratif kolit, özellikle semptomlar şiddetli veya yaygınsa, kolon kanseri riskini artırır. Ulusal Sağlık Enstitülerine göre, tüm kolon uzun süre etkilendiğinde kolon kanseri riski daha yüksektir.
• Zehirli megakolonBu komplikasyonla birlikte çeşitli şiddetli ülseratif kolit türleri ortaya çıkabilir. Şiddetli vakalarda, kolonun şişmesi ve gaz basıncı oluşabilir. Bu olduğunda, kolon rüptürü, septisemi ve şok riski vardır.
Diğer olası komplikasyonlar şunlardır:
• dermatit
• Eklem iltihabı
• Göz enfeksiyonu
• Karaciğer hastalığı
• osteoporoz
delikli direk
Ağır kanama
• şiddetli dehidrasyon
Doktorunuz kemik kaybını önlemek için D vitamini ve kalsiyum takviyeleri ve diğer ilaçları reçete edebilir. Düzenli tıbbi randevulara katılmak ve semptomları tanımak, bu komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir.
kaynak:
Crohn hastalığı. veya
niddk.nih.gov
www.fascrs.org
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]