Gezi yazısı, yazarın gözlemlerini, kararlarını, deneyimlerini ve yorumlarını canlı ve etkileyici bir dille, merkezde yer alarak, birçok anlatım biçiminden yararlanarak aktardığı yazı türüdür. Seyahat aynı zamanda Seyahatname olarak da adlandırılır.
İş seyahatinin türü konusunda herhangi bir kısıtlama yoktur. Gezilecek her yer, oraya gitmek ve orada olmak şartıyla bir tür tura konu olabilir. Bu tür çalışmalarda en önemli konu notlar ve gidilen yeni yerin tespitidir. Ancak bu gözlemler, kararlar ve izlenimler arasında bir denge, bir ölçü olması gerekir. ziyaret edilen yerlerin doğal güzelliklerinin yanı sıra tarih, coğrafya, edebiyat, kültür, sanat, bilim ve teknoloji, gelenek ve görenekler, mimari, şehircilik, siyaset gibi birçok alanda kararlar ve değerlendirmeler yapmak; Çok yönlü konuların ve hemen her türden konunun bir arada ele alınması, edebî bir tür olmasına rağmen seyahat türünü başvurulacak kaynaklar arasına yerleştirmektedir.
Gezi türündeki eserlerin oluşmasındaki en önemli sebep yazarın kendisidir. Bu anlamda gezinin nedeni çok önemlidir. Yazarın yaşadıklarının, dikkatli gözlemlerinin ve özgün kararlarının ana unsurları, görev, bilimsel ve siyasi konferanslar, diplomatik sebepler, sağlık sebepleri, zevk ve eğlence ya da başka herhangi bir nedenle yapılan gezilerin izlenimlerinin aktarıldığı seyahat yazılarında yatmaktadır. . Anlatıcı çoğunlukla birinci tekil şahıstır.
Gözlemler, kararlar ve değerlendirmeler edebî bir dille aktarılırken, sorularla üslup yapısı oluşturulur; Bu türün en önemli özelliklerinden biri diyaloglar, anlatımlar, hikâyeler, efsaneler, hatıralar, fıkralar, atasözleri ve deyimlerin kullanılmasıdır. Seyahat eserlerinde dilin ayrılmaz bir parçası, betimleme, diyaloglar ve soru-cevap yoluyla anlatım tarzıdır.
Seyahat yazısı ile röportaj arasındaki fark nedir?
Gezi yazısı, röportaj yazısıyla karıştırılmamalıdır. İlgi çekici yerler seyahat makalesinde anlatılmıştır. Röportajda olduğu gibi sorun aramak, arkasındaki sorunları duyurmak veya kamuoyu oluşturmak amacında değildir. Gezi yazıları bir bakıma anı ve anılara benzese de farklı bir yazı türüdür.
Gezi yazısının ayırt edici özellikleri nelerdir?
• Gezi yazılarında genellikle kronolojik bir zaman planı uygulanır. Yolculuk için hazırlıklar. gezi, gezi sırasında tanık olunan ilginç olaylar; Varış, varışta ilk izlenimler…
• Gezi yazısında kendisinden önce söylenen ve yazılanlardan kopuk olmak önemlidir. Aynı yerler daha önce başkaları tarafından görülüp yazılmış olabilir. İkinci ziyarette görülenler ile ilk ziyarette görülenler arasındaki farklar dikkat çekicidir. Bu da seyahatnamelerin zamanla tarihi belgeler olduğunu ortaya koymaktadır.
• Yazarın söylediklerinin doğruluğu. Konuşma, bilgi ve resim toplama ile desteklenmeli ve söylediklerini mantıklı bir çerçeveye oturtabilmelidir. Söylediği her şey daha önce söyledikleriyle çelişmemeli.
• Gezi yazıları yazar. Açıklayıcı anlatım, anlatısal anlatım, betimleyici anlatım ve tartışmacı anlatım gibi tüm anlatım biçimlerinden yararlanır. Değişimi okuyucuya göstermek için örnekleme, karşılaştırma ve tasdik gibi nesnel verilerden de yararlanabilir.
• Resim kullanılmalıdır.
Diğer edebî eserlerden ayrı bir özelliği bulunan seyahat türü, dil ve anlatım özellikleri bakımından anı ve günlükler ile kısmen mektup ve röportajlara yaklaşmasına rağmen dinamik yapısını her zaman korusa da onlardan belli çizgilerle ayrılmaktadır. . Ancak anlatım tekniği olarak hafızaya kapıldığınız durumlar olabilir.
Plana dayalı olarak yazılan gezi türü benzer yönlere sahip olsa da konusu, teknik ve yapısal özellikleri ile diğer gezi türlerinden ayrılmaktadır. Söyleşi ve gezi türlerinde gezip incelemeye dayalı bir anlatım vardır. İnsanlarla konuşmak ve bilgi almak görüşmede esastır ve seyahatte kullanılan teknolojinin bir parçasıdır. Belgenin kalitesi her iki türden de olsa, görüşmede daha fazla ağırlık taşır. Uçuş tipinde öncelikli amaç belge üretmek değildir. Journey’deki en önemli fark, gerçeğe dayalı olması yanında yazarın bakış açısı ve yorumunun esere kattığı zenginlik ve renktir. Söyleşide gezi yazısına göre daha objektif olmalı, daha sade bir dil kullanmalısınız, gezi ise yazınsal sanatlardan ve dilin tüm olanaklarından yararlanmalıdır.
Hikâye ve anlatımda yer alan anlatım tekniklerinden bazıları kurmaca ortamda, bazen gezi yazılarında da karşımıza çıkmaktadır. Mekân, zaman, mekân ve insan hikâye ve anlatımın olmazsa olmazı iken gezi yazılarında öncelikli olan farklı ve yeni bir yerdir. Bu tür eserlerde hatıralarda olduğu gibi belli bir zamana ait olay ve durumlar anlatılmaz. Anılarda seyahatlerden farklı olarak objektif ve kronolojik olmak çok önemlidir. Zaman zaman günlük tarzında yazılmış gibi görünse de gezi yazılarında günlükte olduğu gibi mekan ve zaman konusunda en ufak bir kaygı yoktur. Seyyah, anlatıcı ve yazar aynı olduğu için yolculuk otobiyografike yakın sayılabilir. Ancak gezi yazısı biyografilerde olduğu gibi tek bir kişinin hayatıyla, yazar da biyografilerde olduğu gibi kendi hayatıyla sınırlı değildir. Karakter türü ile ilişkili gibi görünen gezi türünün içerikleri, amaçları, anlatım biçimleri ve yapısal özellikleri birbirinden farklılık göstermektedir. Söylem, seyahat çalışmasından daha özneldir.
Seyahat yazarları genellikle günlük olarak yazılmaz. Bununla birlikte, günlük notlar bazen doğruluk, netlik ve anlamlılık kullanabilir. Kitap kesinlikle gezi bitiminden kısa bir süre sonra yazıldı.
Orijinal metinlerin yanı sıra şiir, fotoğraf, resim, şekil, harita kullanılarak yapılan gezi türü eserler de bulunmaktadır. Şiir ve resimler için ayrı bölümler vardır. Gezi türündeki eserleri yurt içinde yapılan gezilerden yola çıkılarak yazılan eserler ve yurt dışında yapılan eserler olarak ikiye ayırabiliriz.
Gezi yazısının tarihsel gelişimi:
Dünyanın en eski seyahat kitabı, Doğu Afrika’daki Pufta ülkesine yapılan yolculukta bir kabartmadır. Daha sonra ilk seyahat rehberi sayılan tarihçi Miletli Hecataeus’un M.Ö. 500 yılında yaptığı seyahatten sonra Kartacalı Hannibal M.Ö. 2. yüzyıldaki yolculuğu antik çağın en büyük yolculuklarından biridir. İlerleyen dönemlerde dünyadaki keşifler ve ekonomik gelişmelere paralel olarak dünyayı gezme imkanlarının artması ile seyahatlerde önemli artışlar görülmüştür. Antik Yunan’dan günümüze Doğu ve Batı edebiyatında seyahat türünde yazılmış pek çok eser bulunmaktadır. Bunlar arasında Nasır Hüsrev’in Seyahatname’si, İbn Fadlan’ın Seyahatname, İbn Battuta’nın Seyahatname, Marco Polo’nun eserleri sayılabilir.
Türk edebiyatındaki ilk seyahatname, Hıtay Sefaretnamesi olarak da bilinen Hoca Gıyaseddin Nakkaş, Acaibü’l-Lataif’tir. Aidi Ali Reis’in “Martül Memlük” kitabı, Avilya Çelebi’nin “Siyahatnam” kitabı, “Cihanuma Katib Çelebi” kitabı ve Fransız yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi’nin “Sevaretnamsi” adlı kitabı seyahatnamelerin en ünlü örnekleri arasındadır. .
19. yüzyıl seyahat türü açısından verimli geçti. Bu türün temsilcilerinden Ömer Lütfi’nin Ümit Burnu Seyahatname’si ve Keçecizade İzet Molla Mihnet Keşan bu türün temsilcilerindendir. Özellikle Tanzimat ilanı seyahat türünü de etkilemiş, ziyaret edilen yerlerde ve bakış açılarında değişiklikler kendini göstermeye başlamıştır. Ahmed Mithat’ın bu dönemin önemli eserleri arasında Avrupa’da Bir Cevelan, Ahmed İhsan Avrupa’da Gördüklerim, Anadolu’da Tanin Ahmed Arif, Ali Suad’ın Seyahatleri, Ahmed Rasim’in Roma Mektupları sayılabilir.
Yirminci yüzyılda, iş gezileri ve siyasi geziler bu türü körükledi. Cumhuriyet dönemi, yurt içi ve yurt dışı seferlerin yapıldığı, gezilen coğrafi alanların çeşitlendiği, farklı bakış açılarının sunulduğu ve bu türün birçok farklı örneğinin görüldüğü dönemdir. Gezi notlarının tamamı olmasa da Halide Edip Adıvar’ın Dağdaki Kurtlar, Gezi Notları; Alpler, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Bayan Châlfrin’in Albümü, Celal Sad Gezi İzlenimleri, Selim Sri Tarkan’ın Almanya Bugünü, Faik Sabri Duran’ın İstanbul’dan Londra’ya Gemiyle Yolculuğu, Celalattin Ezin’in Amerika’ya Mektupları, Ahmet Emin Yalman’ın San’da Gördüklerim Francisco, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Tesadüflerle Birlikte Beş Şehir, Kanım Anadolu Bedri Rahmi Ayyuboğlu, Hikmet Berand’ın Anadolu Manzaraları, Selahaddin Batu’nun İsviçre Günleri, Nuri Güntkin’in Anadolu Notları, Burhan Arpad’ın Avusturya Günlüğü, Valaiye Dağı Refkoye Atay, Akdeniz Gezi Kitabı Yavuz Üsküp’ten Kosova’ya Bülent Bakiler, Bukit Özüner’in Kitabı, Kara Saçlı Bir Kadının Seyahati, Notları, Voruzan’ın Balkan Gezgini, Nedim Gürsel’in Pir Bir Avuç Dünyası bu döneme ait kitaplardan sadece birkaçı.
Seyahat türünün uzun bir geçmişi vardır. Günümüz tanımına ve niteliğine tam olarak uymasa da eski çağlarda sefer örneklerinin olduğu bilinmektedir. Antik Yunan’dan başlayarak farklı ülkelerden pek çok seyyah, elçi, şair ve yazar gezdikleri yerleri anlatan eserler vermişlerdir.
Diğer ülkelere yapılan gezilerle ilgili ilk seyahat yazılarına örnek olarak MS 448 yılında Hun hükümdarı Attila’ya gönderilen elçilik heyetinde görevlendirilen tarihçi Priscus’un eserini ve Zamarchus’un buradan aldığı notları gösterebiliriz. Göktürklerin ülkesinde Bizans İmparatorluğu’nun elçisi iken Kilikya.MS 568’de.
Mekke’ye yaptığı hac ziyaretini, Doğu Mısır ve Anadolu’da gördüklerini anlatan İranlı şair ve din adamı Nasır Hüsrev’in adını ilk seyahatnameler arasında sayabiliriz.
Seyahat türünün ilk önemli eserlerini sunanlar arasında kuşkusuz ünlü Venedikli seyyah Marco Polo ve ünlü Arap seyyah İbn Battuta’yı sayabiliriz.
Marco Polo, Yakın Doğu ve Orta Asya ülkelerini kapsayan uzun bir yolculuğa çıkmış ve bu gezi sırasında ziyaret ettiği yerleri anlatan bir kitap yazmıştır. Birçok dile çevrilen bu eser, gezi edebiyatının ilk klasik örneklerinden biri olarak kabul edilir. Arap seyyah İbn Battuta da Anadolu, Harezm, Maveraünnehir ve Horasan’ı gezerek buralarda yaşayan Türklerin teknik ve sosyal özelliklerini anlatan bir kitap yazmıştır.
Daha çok tarihçilerin ilgisini çeken bu eserler, edebiyat yazarlarının da ilgisini çekmiştir. İşlenen konular, kullanılan dil, yazarların gözlem ve anlatım özellikleri, gezi yazıları ve kitaplar açısından bir edebiyat dalı, yani bir yazı türü halini almıştır.
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]