Mavi-mor bir pigment olan kristal menekşe, centiyan menekşesi olarak da bilinir. Ondokuzuncu yüzyılda cilt hastalıklarını tedavi etmek için kullanıldı. Pamukçuğa ucuz, kullanımı kolay bir alternatif olarak 21. yüzyılda yeniden ortaya çıktı, ancak FDA, hayvan çalışmalarına dayanarak olası toksisite hakkında uyarılar yayınladı. Bu makale centiyan menekşesinin kullanımları, yan etkileri ve riskleri hakkında daha fazla bilgi içermektedir.
10B olarak da bilinen yılan otu menekşesi; Kristal menekşe ve metil menekşe mavi-mor pigmentlerdir. Kömür katranından elde edilir ve şimdi ağız ve derideki pamukçuk (bir mantar enfeksiyonu) tedavisinde kullanılmaktadır. Gentian menekşe ilk olarak 19. yüzyılda üretildi ve bir süre antibiyotik ve antifungal olarak kullanıldı. Yeni antibiyotiklerin gelişmesiyle birlikte doktorlar bir süredir bunları kullanmıyor, ancak şimdi yeniden kullanılmaya başlandı.
Gentian menekşe öncelikle pamukçuğa neden olan Candida mantarına karşı kullanılır. Ayrıca antibakteriyel ve antiviral aktiviteye sahiptir. Latin Amerika’da kan transfüzyonlarını sterilize etmek ve Chagas hastalığına neden olan parazitin bulaşmasını önlemek için kullanılır. Gentian menekşe, aşağıdakiler gibi belirli pigmentlerin bir karışımını içerir:
• Kristal Menekşe %96
• Metil menekşe ve parlak yeşil %4
Bununla birlikte, 20. yüzyılın başlarında centiyan menekşesi, aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı enfeksiyonlar için yaygın olarak kullanılıyordu:
diş eti enfeksiyonları
• Kaleler
• İmpetigo gibi cilt enfeksiyonları
Yanıklar
• Kıl kurdu gibi parazit solucanlar
• Mantar enfeksiyonları
Gentian menekşe, kömür katranından elde edilen mavi-mor bir boyadır. 20. yüzyılın başlarında bazı mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılıyordu, ancak bugün daha iyi alternatifler var.
Antibiyotik direnci döneminde centiyana menekşesi
1940’larda penisilin toplu olarak üretilmeye başlandığında, bilim adamları yeni antibiyotikler keşfetmeye odaklandılar. Gentian menekşe popülaritesini kaybetti ve kullanımı giderek azaldı. Ancak bugün, antibiyotiklerin yeni keşfedildiği zamana kıyasla tam tersi bir sorunla karşı karşıyayız. Çünkü son yıllarda yaygınlaşan antibiyotik kullanımı 21. yüzyılda tüm dünyada ciddi antibiyotik direncine yol açmıştır.
Gentian menekşe, cilt enfeksiyonları için ucuz ve kullanımı kolay bir alternatif olarak yeniden keşfedilmeye ve kullanılmaya başlandı. Aslında, yılan otu menekşelerinin bakteri ve mantar direnci çok düşüktür. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), çoğunlukla belirli enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan centiyan menekşenin reçetesiz satılmasına izin veriyor ve bunlar şu şekilde:
Oral ve vajinal pamukçuk
Cilt enfeksiyonları
• Yaraları temizlemek
Ayrıca, kanserojenlik potansiyeli gösteren hayvan çalışmaları nedeniyle İngiltere ve Avustralya’da kullanımı daha da sınırlıdır. Birleşik Krallık, uygulamasını enfekte olmamış cilt ile sınırlandırırken, Avustralya bebeklerde ağız pamukçuk için antifungal önermektedir. Belirli koşullar altında, enziyan menekşesi, özellikle yaygın ilaçlara karşı direnç geliştirmiş bakterilere karşı, antimikrobiyal aktivitesi için tekrar yararlıdır.
İçindekiler
hareket mekanizması
Gentian menekşe, büyük olasılıkla aşağıdaki nedenlerden dolayı bakterileri öldürür:
• Bakterilerdeki ana proteinlerin ve amino asitlerin metabolizmasını engeller
• Bakteriyel DNA’nın proteine bağlanmasını, zarar görmesini ve üretmesini engeller.
kristal Menekşe; Bakterinin güçlü antioksidan mekanizmalarına izin vermeyen bir hücre duvarı olduğunda, Candida enfeksiyonu önlediği için zararlı proteinleri tetikler. Bu zararlı proteinler olgunlaşır, büyür ve centiyan sporları oluşturur. Cins menekşesi muhtemelen Chagas hastalığına neden olan paraziti bir şekilde öldürür, örneğin:
• Zararlı serbest radikalleri artırın
• Parazitte protein, enerji ve kalsiyum üretimini engelleme
Araştırmacılar centiyan menekşesinin kanser hücrelerini öldürüp öldürmediğine bakıyorlar ve bu çalışmaların amacı şu şekilde:
• Kanseri inhibe eden ve aktive eden kansere neden olan proteinlerin aktivasyonu
• Kanser hücresi ölüm yollarının aktivasyonu
• Tümörlerde yeni kan damarlarının oluşumunu azaltmak için
Ancak centiyan menekşesi, temel hücresel işlevlere müdahale ederek bazı bakteri ve mantar hücrelerini öldürür.
Yan etkiler ve güvenlik
centiyan menekşesi uygulandığında çok dikkat dağıtıcıdır; Cilde, dişlere, giysilere ve hemen hemen her yüzeye bulaşabilir. Açık yaralara uygulandığında cildi geçici olarak yakabilir. Ayrıca enziyan menekşesi pamukçuk için kullanıldığında aşağıdaki gibi bazı yan etkilere neden olur:
• Ağız ve yanağın astarında tahriş veya hasar
• Çatlamış dudaklar ve ağız kuruluğu
• Emzirme zorlukları
• Boğaz ağrısı
4 günlük bir bebekte (10-12x/gün) tekrarlanan %2 centiyana oral uygulaması, ağızda şişme, enfeksiyon, tahriş, iştahsızlık ve boğuk öksürük ile sonuçlanmıştır. Centiyan menekşesi kullanmak, birkaç gün sonra iki çocuğun bacaklarında batmaya neden oldu. Yüksek dozlarda centiyan menekşesi (%3), uygulamadan 14 saat sonra deneğin sırtında tahrişe neden oldu. Nadir durumlarda, tekrarlanan kullanım alerjik cilt reaksiyonlarına neden olabilir. Yüksek düzeyde centiyan menekşesine maruz kalan işçiler (boya imalatçıları, kağıt hamuru işçileri ve meyve paketleyicileri gibi) burun kanaması rapor etmişlerdir. Centiyan menekşesi gözler için zehirlidir. Üç vakada konjonktivit, göz tahrişi ve ağrıya neden oldu. Ayrıca menekşe vajinal pamukçuğu tedavi etmek amacıyla yanlışlıkla mesaneye enjekte edilirse ciddi bir enfeksiyona neden olabilir. Gentian menekşe, özellikle sık kullanımda lekelenmeye, tahrişe ve iltihaplanmaya neden olur ve bazı kişilerde nadir görülen bir alerjik reaksiyon gelişebilir.
Zehirlenme
Cins menekşesinin insanlardaki toksisitesi vaka raporları ile sınırlıdır ve klinik çalışmalarda sadece hafif yan etkiler gözlenmiştir. Fareler ve sıçanlarda yapılan iki uzun süreli oral toksisite çalışmasında, centiyan menekşesinin yutulması ölüm oranını ve çeşitli kanser türlerinin görülme sıklığını artırmıştır. Bununla birlikte, centiyan menekşesi ağızdan alınmaz ve yüzyılı aşkın bir süredir centiyan menekşesinin cilde uygulanmasıyla hiçbir kanser vakası ilişkilendirilmemiştir.
Çoklu hücre çalışmalarında menekşe farelerde ve sıçanlarda DNA mutasyonlarına ve anormal hücre bölünmesine neden oldu, bu da onun kanserojen etkilerini açıklayabilir. Ama aynı zamanda kemoterapi ilaçları için alışılmadık bir anti-kanser aktivitesine sahiptir. Kanser hücrelerini öldürebilen birçok ilaç, sağlıklı hücrelerde kanser öncesi değişikliklere neden olur. Hayvan ve hücre çalışmalarına göre, yılan otu zehirlidir ve DNA’da uzun süreli mutasyonlara neden olabilir.
Sınırlamalar ve Uyarılar
Centiyan menekşesinin sağlık yararlarını inceleyen insan çalışmalarının çoğu, az sayıda denek içeren klinik çalışmalar veya vaka çalışmalarıdır. Ayrıca 50 yıl önce birçok çalışma yapılmıştır. Kullanılan centiyan menekşe müstahzarlarının bileşimi çeşitli olduğundan ve genellikle yazarlar tarafından açıkça tanımlanmadığından, değerlendirilmesi zordur. Benzer şekilde, centiyana menekşesinin zararlı mikroorganizmalara ve kanser hücrelerine karşı etkinliği hücre çalışmalarında çoğunlukla araştırılmıştır.
doz
Gentian menekşe, pamuklu çubuk veya bandaj kullanılarak doğrudan cildin veya ağzın etkilenen bölgesine uygulanır. Kullanılan dozlar aşağıdaki gibidir:
• Bağışıklık sistemi zayıflamış bebeklerde ve yetişkinlerde ağız pamukçuklarında yaygın olarak kullanılan 1 – 2x/gün centiyan menekşesinin %0,5 – %1’i.
• Meme uçlarında pamukçuk olan emziren kadınlarda %0,5’lik centiyan menekşe solüsyonu 7 günden fazla olmamak üzere güvenle kullanılmıştır.
• Diğer cilt durumları için günde bir ila iki kez uygulanan %0,1 – %2 kantaron menekşesi
• Göbek bağı bakımı için günde 2 kez %0,25 centiyan menekşesi içeren üçlü tentür uygulandı.
Hastane kaynaklı enfeksiyonlar, genellikle antibiyotiklerle %0.1-0.2 centiyan menekşesinin düzenli sulanmasından sonra iyileşir. Ayrıca doktor kontrolü olmadan buna teşebbüs edilmemelidir. Bununla birlikte, bir ilaç etkileşimi olarak, centiyan menekşesinin diğer ilaçlarla etkileşimi açıklanmamıştır. Gentian menekşe, bir hücre çalışmasında mantar önleyici bir ilaçla (flukonazol) etkileşime girmedi.
kaynak:
İlaçlar.com
dermnetnz.org
mayoclinic.org
oehha.ca.gov
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]