Heyelan can ve mal kaybına neden olan önemli bir doğal afettir. Heyelan tehlikeleri, farklı özellikler ve zamansal risk faktörleri ile bunların mekansal, zamansal ve boyutsal olasılıkları dahil olmak üzere çoklu heyelan tehlikelerinin sistematik ve objektif bir değerlendirmesini gerektirir. Etkili planlama ve yönetim, heyelanların neden olduğu sosyal ve ekonomik kayıpları azaltır. Heyelan duyarlılık haritası, zamansal bilgilerle birlikte heyelanlardan kaynaklanan potansiyel kayıpları tahmin etmek için bir heyelan tehlike haritasına dönüştürülebilir. Heyelan tehlikeleri, heyelan tehlike haritaları kullanılarak tahmin edilebilir. Yararlı bir tehlike haritası, yerel jeoloji, jeomorfoloji, petroloji, hidroloji, bitki örtüsü ve iklim faktörlerini içermelidir ve bu faktörler, uygun bir tehlike analizi için gerekli heyelan olaylarını etkiler.
Risk değerlendirmesinin hayati bir parçası, eğim hassasiyetinin arıza öncesi ve arıza aşamalarının miktarının belirlenmesi ve rampa arızası olasılığının belirlenmesidir. Son 30 yılda, planlama amacıyla şev duraysızlık tehlikelerine olan talebin bir sonucu olarak heyelan tehlikesi bölgeleri üzerinde çok sayıda çalışma yapılmıştır. Hassas şevler şev faylarına veya yeniden aktifleşmeye yol açabilse de, risk analizi heyelanların şev boyunca hareket hızını hesaba katmalıdır. Huabi ve ekibi, heyelan risk sınıflandırmasının iki önemli yönünü öne sürdüler: arazinin eğim çökmesine duyarlılığının değerlendirilmesi ve belirli bir olayın meydana gelme olasılığının belirlenmesi. Nadim ve Kjekstad, heyelan risk düzeylerini çok yüksekten ihmal edilebilir düzeye sıralamak için Heyelan Tehlike Endeksini (Hlandslide) kullandı. Bu denklemde yer alan faktörler aşağıdaki gibidir:
• regresyon faktörü (Sr),
• litolojik faktör (SL),
Toprak nem faktörü (Sh),
• yağış faktörü (Tp),
• sismik tetikleme faktörü (Ts),
Ayrıca, Hlandslide’ı geliştirmek için aşağıdaki gibi bir denklem kullanılmıştır:
Hheyelan = (SrSben; Sh) (Ts + Tp) Hheyelan = SrSben ShTs + Tp E1
burada S r = eğim faktörü, S l = kayalık faktörü, S h = toprak nemi faktörü, T s = sismik faktör ve T p = yağış uyaran faktörü. Uzaktan algılama verileri, farklı ölçeklerde heyelan risk alanlarının geliştirilmesi için denklemde kullanılan birkaç anahtar faktör sağlar. Tehlike analizi için gerekli olan heyelan oluşumu hakkında çoklu uzay-zaman bilgisini elde etmek genellikle zordur. Zhao ve diğerleri, heyelan analizinin öznelliği ve yanlılığı önlemek için heyelan dinamiklerine dayalı sayısal simülasyonları içermesi gerektiğini öne sürmüştür. CBS ile entegrasyon, daha iyi bir planlama ve birlikte çalışmak için uygun bir risk haritası ile sonuçlanmalıdır.
Hassas alanlar değerlendirilebilir ve tahmin edilebilir, böylece heyelan önleme ciddi bir zorluk olduğundan, uygun hazırlık ve hafifletme yoluyla heyelan hasarını en aza indirir. Heyelan tehlike analizi genellikle hava fotoğrafları veya uzaktan algılanan görüntüler kullanılarak yapılır. Bu nedenle, belirsizliğin derecesi topoğrafya, toprak, bitki örtüsü ve hidroloji gibi birçok faktörle ilişkili olduğundan, büyük miktarda belirsizlik içerebilir. Öte yandan, belirsizlik düzeyi haritanın hassasiyeti ile yakından ilişkilidir. Ayrıca, heyelan riskinin olasılığı hem iç hem de dış değişkenlere bağlıdır. İçsel değişkenler jeolojik koşulları ve eğim yapılarını içerirken, dışsal değişkenler yağış ve insan faaliyetlerini içerir.
Zhao ve diğerleri, güvenilir bir heyelan tehlike haritasının tarihsel heyelan olaylarını, jeomorfolojik analizleri ve kayma, düşme ve kara kütlesi akışlarının mekanik analizini içermesi gerektiğini göstermiştir. Risk analizinin üç yönü de büyük miktarda verinin işlenmesini ve yorumlanmasını içerdiğinden, CBS gibi mekansal analiz araçları bu tür analizler için gereklidir. Heyelan analizi ve gelecekteki heyelan olasılığını değerlendirmek için geçmiş olaylardan elde edilen mekansal bilgiler gereklidir. Bu nedenle, riskle ilgili faktörlerin yüksek çözünürlüklü mekansal bilgileri (uydu verileri), etkili risk analizi için gereklidir. CBS araçları ve uzaktan algılanan verilerin, heyelan tehlikelerinin olasılık analizinin etkilenen alan için gerçekleştirildiği heyelan karşılaştırması ve analizi için son zamanlarda hayati bir yaklaşım olduğu kanıtlanmıştır. Heyelan tehlikelerini ve tehlikelerini daha doğru ve güvenilir bir şekilde analiz etmek için bir CBS’ye birden fazla bilgi katmanı yerleştirilmiştir. Etkili bir heyelan risk analizi için jeoteknik modeller ve güvenlik faktörleri de önerilmektedir. Bilinmeyen potansiyel heyelan tehlikelerini analiz etmek için farklı boyutlara veya kayma yüzeylerine sahip farklı senaryolar birleştirilmelidir.
Golovko ve diğerleri, bir heyelan savunmasızlık haritası ve tehlike indeksi geliştirmek için Landsat, Spot, Aster, IRS-1C, LISS III, RapidEye’den çoklu uydu verilerini ve otomatik algılama tekniklerini kullandı. Sundukları yaklaşımın, heyelan güvenlik açığını ve riskini karakterize etmek için uzaktan algılama verilerinin ve jeo-uzamsal araçların (Coğrafi Bilgi Sistemleri gibi) kapsamlı kullanımına dayandığını özetlediler. Ray ve diğerleri ve US Ray ve ekibi, California’daki Cleveland Coral’ın heyelan aktif alanında hassasiyet haritaları geliştirmek için uydu toprak nemi ve hidrolojik modellemenin bir kombinasyonunu kullandı. Buna ek olarak Dhading, Nepal’in hassasiyet haritalarını geliştirmek için uydu toprak nemi ile hidrolojik modeli birleştirmek için entegre bir yaklaşım kullandı.
İçindekiler
heyelan izleme
Heyelan izleme, heyelan envanteri ve tespiti, hassasiyet haritaları ve tehlike analizi gibi tüm faaliyetleri içerir. Karar vericilere ve halka jeolojik bilgi sağlamanın en kolay yolu, heyelan olaylarının meydana gelebilecekleri yerleri gösteren haritalar veya görselleştirme yoluyla heyelan riskli alanlar hakkında bilgi sağlamaktır. Bir tehlikenin etkisini en aza indirmenin ve en aza indirmenin ve risk yönetimini iyileştirmenin en etkili yolu, heyelan izleme ve planlamadır. Heyelanlar şiddetli yağmur, topografya ve geçmişteki toprak neminin birleşik etkisi nedeniyle meydana gelir. Bununla birlikte, heyelanlara depremler, volkanlar ve şev aşırı yüklemeleri gibi dış itici güçler de neden olabilir. Tehlikesi, dağlık alanlarda altyapıda ciddi hasara, insan kayıplarına ve çevresel bozulmaya neden olur.
Yüzey ve yüzey altı doygunluğunun birleşik etkisi kritiktir çünkü heyelan tetikleyicisi yalnızca yüzey katmanı doygunluğuna bağlı değildir. Heyelan izleme tekniği, heyelanın tipine, boyutuna ve içerdiği tehlikelere bağlıdır. Aynı zamanda, heyelan izleme konusundaki mevcut teknikleri ve uzmanlıkları, heyelanlarla ilgili geçmiş deneyimleri ve diğer faktörler nedeniyle ülkeler arasında farklılık gösterir. Örneğin, bir eğimin yüzey yer değiştirmesinin izlenmesi, heyelan dinamikleri için gerekli verileri sağlar. Heyelan risk azaltma önlemleri arasında risk haritalaması ve değerlendirmesi, aktif ve karmaşık heyelanlar için gerçek zamanlı izleme sistemleri ve acil durum planlaması yer alır. Heyelan izleme, çeşitli heyelan oluşumlarından heyelan aktivitesini koşullarının alansal boyutuna, moloz hareket hızına, eğim hareket hızına, yüzey topografyasına vb. değerlendirmek için kullanılır. Karşılaştırma içerir.
Mekansal gözlemlerden elde edilen yüksek kaliteli, zamanında bilgi, özellikle acil durum müdahalesinde, doğal ve insan kaynaklı afetlerin yöneticileri için çok önemlidir. Heyelan izleme, gelişmiş izleme ekipmanı ve ucuz makine ve aletlerle yapılan otomatik ölçümlerle yıllar içinde gelişmiştir. Uzaktan algılama verileri ve teknolojileri, özellikle yüksek dağlık alanlarda geniş gözlem aralıkları ve sıklıkları nedeniyle derinlemesine risk haritalama ve izleme için kullanılabilir. 1990’ların sonlarına kadar, hava stereo görüntülerinin yorumlanması, heyelan izleme için en tutarlı uzaktan algılama aracıydı. Hava fotoğrafçılığı ve kızılötesi görüntülerin kombinasyonu, arazi koşullarında her iki sistemin tek başına olduğundan daha iyi sonuç verir. İnterferometrik Sentetik Açıklıklı Radar (INSAR) ile birlikte, önceden var olan heyelan envanter haritalarını, Sentetik Açıklıklı Radar (SAR) görüntülerini ve yardımcı verileri entegre ederek, heyelan envanterini güncellemek için etkili bir yöntem olabilir.
Yere dayalı optik sistemler, sis, yağmur ve karanlıkta aktif heyelan hareketlerinin gözlemlenmesini sınırlar ve INSAR, şev hareketlerinin uzun vadeli izlenmesi için kullanışlıdır. Ayrıca INSAR, geniş kapsama alanı, yüksek uzamsal çözünürlüğü ve her türlü hava koşulunda çalışabilmesi nedeniyle araştırmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Heyelan izleme, topografya, jeoloji, yeraltı suyu seviyeleri, malzeme özellikleri ve olası kütle hareketleri hakkında ayrıntılı bilgiler içerir. Eğim ve deformasyon hareketlerini izlemek için dilatometreler, eğim ölçerler, gerinim ölçerler, gerilim ölçerler, basınç hücreleri, jeofonlar, eğim ölçerler ve çentik ölçerler gibi çeşitli aletler kullanılmıştır. Son zamanlarda, heyelan izleme sistemi, daha ucuz bilgisayarlı ekipman geliştirilerek geliştirilmiştir. Savvaidis, Macek ve diğerlerine göre heyelan izleme sistemleri ve teknolojileri mevcuttur. Bu sistem ve teknolojiler şu şekildedir:
• Uzaydan elde edilen bilgilerle uzaktan algılama teknikleri: deprem risklerini, heyelan risklerini ve sismik felaketleri yönetmek için önemlidirler. Ayrıca heyelan duyarlılık haritalarının geliştirilmesinde kullanılan uzaktan algılama araçları 1-5 cm derinlikte yüzey toprak nemi verisi sağlamaktadır.
• Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) teknolojisi: santimetre hassasiyetini belirlemek için bir dizi uydu kullanan esnek ve kolay kullanım. Kullanılan küresel konumlandırma sistemi (GPS), birkaç kilometre boyunca doğru diferansiyel konumlandırma sağlar,
• Dijital Görüntüleme Sensör Verileri ile Birleştirilmiş Fotogrametri Teknolojisi: Heyelan tehlikelerinin erken tespitini sağlar Hava fotoğraflarının yorumlanmasını içeren fotogrametri, heyelanların uzun bir süre boyunca tanımlanması ve haritalanması için kullanışlı bir tekniktir. Ayrıca yüzey bilgilerinin belirlenmesinde 3B arazi genel görünümünün belirlenmesi için değerli bir tekniktir,
Geleneksel zemin ölçüm teknikleri: genellikle epizodik izleme programında kullanılan çeşitli enstrümanlar kullanılarak mutlak yer değiştirme hesaplamalarının ölçülmesi,
• Jeoteknik yöntemler: Üzerinde veya ilgili alanda sürekli çalışan sensörlerden yararlanılarak ve telemetri sisteminden de yararlanılarak gerçek zamanlı olarak kontrol merkezine veri iletilebilir,
kaynak:
Researchgate.net/publication/Importance_of_Site_for_the_Mitigation_of_Landslide_Hazard
usgs.gov/faqs/why-study-landslides?
core.ac.uk/download/pdf/234698578.pdf
dept.ru.ac.bd/geology/acad/landslide_hazard_1-35.pdf
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]