Edebiyat örgütleri, kültürel ve siyasi bir hareketin sonucu olarak ortaya çıkan edebi bir harekettir. Reşit Paşa tarafından 3 Kasım 1839’da ilan edilen ve Gülhan Hümayun Hattı olarak da bilinen Taarruz Misakı’nın kanunlaşmasından doğmuştur. siyasi, edebî ve sosyal hayatta yön bulma. Edebiyat tarihçilerimiz Tanzimat edebiyatının başlangıcı olarak 1839’u kabul edeceklerdir.
Amacı, yaklaşım olarak Batı edebiyatını, öz ve ruh olarak milli edebiyat yaratmaktır. Türk toplumundaki köklü değişimleri, fikirleri ve yenilik hareketlerini yansıtır. Bu dönemin edebiyatı üç dönemde incelenir:
a) Hazırlık Dönemi (1839-1860): Bu dönem şiirlerinde popüler edebiyatın etkileri görülür. Batıdan yapılan çeviriler dikkat çekmektedir (Akef Paşa, Saadullah Paşa, Moffit Paşa, Yusuf Kamel Paşa o dönemin önemli isimlerindendir).
Özellikle Fransız edebiyatından şiir, hikâye ve roman çevirilerinin yapıldığı bir geçiş dönemidir. Divan-ı edeb ile Tanzimat-ı edeb arasında bir köprü gibidir.
Devlet tarafından çıkarılan ilk Türk gazetesi olan TAKVİM-İ VAKAYİ bu dönemde yayımlanmıştır.
Bu dönemde Youssef Kamel Paşa tarafından Fenlon’dan çevrilen Telemachus, bizim ilk çeviri romanımızdır.
b) Tanzimat edebiyatı Birinci dönem (1860-1877): 1860’ta Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkarılmasıyla başlayıp 1877’ye kadar devam etti. 1877’de II. Abdülhamid’in Meşrutiyet’in çalışmalarını askıya almasıyla sona erdi.
C) Tanzimat edebiyatının ikinci dönemi (1877-1895): 1877’den başlayıp 1895’e kadar devam eder.
İçindekiler
Düzenleyici literatürün ilk aşamasının özellikleri
Tanzimat Edebiyatının Özellikleri (1860-1877):
1. Toplum için sanat anlayışı benimsendi ve sanat toplumu yabancılaştırma aracı olarak kullanıldı.
2. İzleyicinin anlayabileceği sade bir dille eserler yazmayı amaçlar.
3. Divan edebiyatının sanatsal süslü nesri yerine belli bir fikri aktarmayı amaçlayan yeni bir nesir geliştirilmiştir. Noktalama işaretleri ilk defa kullanılmaktadır.
4. Şiir yeni konuları (vatan, vatan, hürriyet, insan hakları…) ele almıştır. Şekil bakımından divan edebiyatına bağlılık devam etmiş; Gazel, methiye, kare, trip-e-bend gibi nazım biçimleri kullanılmıştır.
5. Tanzimat sanatçıları Fransız edebiyatını örnek almıştır. Klasisizm ve romantizmden etkilenmişlerdir. * Klasik (Şinasi, Ahmed Fefek Paşa), Romantik (Namık Kemal, Ahmed Metat Efendi)
6. İlk örnekleri bu dönemde görülen roman, teknik olarak zayıf ve kusurludur. Romanlarda Batılılaşmanın yanlış anlaşılması, hanedan kargaşası, köle ticareti gibi konular işlenir.
7. Tanzimat tiyatrosu, tiyatro dili ve teknikleri bakımından başarılıdır. Tiyatro, halkı eğitmek için bir okul olarak tasarlandı.
8. Batı etkisi altındaki Türk edebiyatının ilk durağı Tanzimat edebiyatı olduğu için Batı edebiyatı türlerinin ilk örnekleri bu dönemde verilmiştir. Bu dönemin edebiyatı “ilklerin” edebiyatıdır.
Örgütsel literatürün ikinci aşamasının özellikleri
ikincisi. Tanzimat dönemi edebiyatının özellikleri (1877-1895):
Bu dönem, 1877’de Birinci Meşrutiyet’in Osmanlı-Rus Savaşı gerekçesiyle kapatılmasıyla başlayan baskıcı bir yönetime sahne olmuştur. Bu durum sanat ve edebiyatı da etkilemiştir.
1. Bu dönemde toplumsal sorunlardan kaçınılmış ve “sanat sanat içindir” ilkesi benimsenmiştir.
2. Dili sadeleştirme çabalarından vazgeçildi. Dil önemli ölçüde kötüleşti.
3. BATI EDEBİYATI TÜRLERİNDE ÜRETİMLER YAPILDI, SANATÇILAR DAHA BECERİLİ OLDU.
4. Şiirin teması genişletildi ve bireysel konular geri döndü. Ayrıca resmi yenilikler getirildi. Bu, başta Abdul Haq Hamid olmak üzere Rikizade Mahmud Ekram’ın eserlerinde açıkça görülmektedir.
5. Romanda gerçekçilik etkisi görülmüş ve ilk gerçekçi roman bu dönemde yazılmıştır. Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak ortaya çıkıyor.
6. Tiyatro alaka düzeyini kaybetmiş, tiyatro dili ve teknikleri açısından başarısız eserler yazılmıştır. Dramatik eserler oynanmak için değil, okunmak için yazılır.
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]