Divan, şiir ağırlıklı bir edebiyattır. Nesir sadece ilmî çalışmalarda, tarih, bazı sanat metinleri ve seyahatnamelerde kullanılmıştır. Divan edebiyatında üç tür nesir şekli vardır. Sıradan nesir, süslü nesir ve vasat nesir. Sade nesirde halkın konuştuğu dil kullanılır ve popüler kitaplar, halk hikâyeleri, tefsirler ve hadis tefsirleri bu türde yazılan eserlerdir.
Süslü nesirde (düzyazı) el becerisi ve yaratıcılık göstermeyi amaçlar. Bu tür genellikle medresede öğrenim görmüş ve Osmanlı Türkçesini iyi bilen yazarlar tarafından tercih edilmiştir. Çok uzun cümlelerin, çok fazla kelime ve anlamın öne çıktığı türün en belirgin örneklerini Veysi ve Nergisi verir. Süs serpmede çok fazla meyve veren bir başka alan da dokumdur. Bu türün ilk örneği 16. yüzyılda Şık Çelebi tarafından yazılmış ve tezkire geleneği 19. yüzyılda Fatih Efendi’nin gelişine kadar devam etmiştir.
Orta nesir (düz yazı), divan edebiyatının hemen bütün klasik yazarlarının kaleme aldığı bir türdür. Ayırt edici özellikleri kelime oyunlarından ve anlambilimden kaçınması, incelik ve ustalık göstermesi ve içeriği ön planda tutmasıdır. Tarih, seyahat, coğrafya ve din üzerine kitaplar özellikle bu türde (orta nesirde) yazılmıştır.
Edebiyat Divanı’nda nesir, yazış amacı ve dilin konumu dikkate alınarak üçe ayrılır:
1. Sanatsal (süslü) nesir: Sözcüklerdeki ustalığı göstermek için yazılır. Tazarat Sinan Paşa bu tipin en ünlü örneğidir. Sanatsal düzyazıya inşaat denir
2. Orta nesir: Basit bir dille yazılan, bazen ağır ve süslü nesirdir. Bu tür nesir genellikle tarih kitaplarında görülür. Osmanlı döneminde tarihçilik, “tarihi” adı altında yürütülen bir devlet memurluğu türü idi. Saraya atanan vakanüvisler, önemli ve önemsiz her olayı günlük notlara yazarlardı. Bu eserler olayları aktarmaya dayalı olduğu için bilimsel tarih anlayışına uymamaktadır. Divan döneminin önemli tarihçileri arasında Aşıkpaşazade Ali, Ebülgazi Bahadir Han, Naima, Peçevi, Mütercim Asım sayılabilir.
3. Yalın Düzyazı: Dil ve anlatıma hakimiyetin değil, konunun önemli olduğu düzyazı türüdür. Bu anlayıştan dolayı açık nesirde ustaca konuşma çabası yoktur; Dili açık, sade ve doğal. Bu tür nesri kullanan en önemli kişiler şunlardır: Mercemek Ahmed, Katip Çelebi, Evliya Çelebi (eser: seyahatin adı).
Dini olmayan yazı türleri: Tzkir, tarih, siyahnâme, sefarnâme, syahnama, münazara, mehtap
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]