Ebeveynlik tarzı başlangıçta, çocukların medya ile etkinliklerine ebeveyn katılımı üzerine yapılan çalışmalar teorik temel olarak geleneksel ebeveynlik tarzları olarak kabul edilmiştir. Darling ve Steinberg’e göre, ebeveynlik tarzları, ebeveynlerin çocuklarını yetiştirdiği ve sosyalleştirdiği bağlam (veya duygusal iklim) olarak tanımlanır ve uygulamalardan farklıdır. Yani çocuğun davranışına bağlı farklı eylemlerdir (örneğin, çocuk yemek zamanı sırasında akıllı telefonu kullandığında azarlama). Bilindiği gibi, ebeveynin davranışlarının iki ana boyutu ve bir süreklilikteki doğal varyasyonları stilleri tanımlar: Bunlar; duyarlılık / ilgi (ebeveynin çocuğun ihtiyaçlarına yönelik ifade ettiği katılım, kabul ve etki) ve talepkarlık / kontrol (çocuğun sosyalleşmesi için kurallar, kontrol ve olgunluk beklentileri).
Ebeveynlik stilleri şu değişken boyutların birleşiminden türemiştir. Bunlardan biri otoriter ebeveynliktir ve bu stilde ebeveynler aşırı kontrollüdür. Örneğin ebeveynler çocuğun isteklerini dinler, ancak çocuğun davranışlarına açık sınırlar koyarlar. Diğer bir stil ise Laissez-faire ebeveynlik tarzıdır. Bunda ise kontrol daha ılımlıdır ve ebeveynler, çocuk tarafından ifade edilen ihtiyaçlardan bağımsızdır. Yani çocuğun davranışına kurallar veya sınırlar pek koymazlarken daha ılımlıdırlar.
Otoriter ebeveynlikte yüksek kontrol mekanizmasında ebeveynler çocuğun itaat etmesini bekler, çocuğun fikirlerini ne tartışır ne de dinler ve sert disiplinle tepki verebilirler. Diğerinde ise ebeveynler çok şefkatlidir, ancak kurallar yoluyla rehberlik etmekten yoksundurlar ve çocuğun davranışına çok az sınır verirler. Bu “klasik” ebeveynlik tarzlarını yeni iletişim araçlarıyla çocukların davranışlarına uygulayan araştırmalar ikna edici sonuçlar vermemiştir. Geniş ebeveynlik tarzlarına bir alternatif olarak, medyayla ilgili belirli uygulamaların tanımı, ebeveyn davranışları ile çocuk çıktıları arasındaki bağlantıyı keşfetmeye yönelik deneysel çalışmalarda daha kullanışlıdır (örneğin, çevrimiçi olarak harcanan zaman).
Bu nedenle araştırmacılar, ebeveyn kontrolünün temel boyutlarını daha sıkı bir şekilde çocukların İnternet veya yeni medyadaki davranışlarına atıfta bulunmaya çalışmışlardır. Bu İnternet ebeveynlik stilleri, çocukların dijital teknolojileri gerçek kullanımıyla daha sıkı bir şekilde bağlantılıdır; örneğin, düşük ebeveyn kontrolü, okul çağındaki çocukların İnternet kullanımının daha fazla zamanını öngörmüştür.
Ebeveynlik stili boyutları, ebeveynlerin cinsiyet, eğitim, inançlar veya dijital teknolojilerle önceki deneyimler gibi bireysel özelliklerinden etkilenmiş görünmektedir. Örneğin, Valcke ve ark. araştırmasına göre, anneler babalardan daha kontrolcü ama aynı zamanda şefkatli ise, her iki boyut da otoriter bir stille ilişkilidir. Diğer çalışmalarda, genç babalar ve interneti gençleriyle daha sık kullananların kontrolü daha yüksektir. Ebeveyn eğitimi ve dijital teknolojilerle ilgili deneyimler diğer önemli değişkenlerdir: daha yüksek eğitimli ebeveynler daha fazla dahil olur ve kontrolde yüksektir, bunun nedeni muhtemelen daha yüksek öğretim seviyelerinin aynı zamanda daha fazla ebeveynin İnternet yeterliliğine karşılık gelmesidir.
İlk çalışmalar evde İnternet kullanımıyla ilgili ebeveynlik tarzlarını araştırmış, ancak daha yakın zamanda farklı araştırmacılar, dijital ebeveynlik stillerinin çocukların mobil cihaz (tablet ve akıllı telefon) kullanımı üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Konok vd. cihazları her gün daha fazla kullanan çocukların (3-7 yaş) ebeveynlerinin daha izin verici (örneğin, cihazlardaki uygulamalar hakkında çocuklarla konuşuyorlar, ancak düşük düzeyde talepkârlığa sahip), daha yetkili (ör. , zaman sınırları verirler, ancak çocuğun kendisini düzenlemesini bekledikleri için kullanımı engellemezler) ve daha az otoriterdir (yani, ebeveyn mobil kullanımı kısıtlar ve yasaklar). İlginç bir şekilde, bu ebeveynlik tarzları, erken medya kullanımının olumlu – olumsuz sonuçları hakkındaki ebeveyn inançlarıyla da ilişkilidir. Daha yüksek izin veren veya otoriter dijital tarzı olan ebeveynler, olumsuzdan daha yararlı (yani, beceri geliştirme, eğlence ve dijital becerilerin erken öğrenilmesi) beyan etmişlerdir. Etkiler (yani, diğer faaliyetler için daha az zaman ve gelişim sorunları ile ilişkilidir.
Dijital ebeveynlik stilleri aynı zamanda çocukların özelliklerine göre de değişir, örneğin yaş, benlik saygısı, duygu düzenleme veya müdahale edebilen davranış problemleri, ebeveynlik ile çocukların gerçek davranışları arasındaki bağlantıya aracılık eder. (dijital teknolojiler) Özellikle, stiller çocukların yaşına göre değişir ve uyum sağlar: bebeklik döneminde otoriter ebeveynler daha büyük çocuklarda daha izin verici hale gelir. Genel olarak, bu bulgular, ebeveynlik ve dijital davranışlar üzerindeki çocuk sonuçları arasında doğrusal, neden-sonuç ilişkisi olduğu fikrini yeniden değerlendirir, ancak çift yönlü ve işlemsel ebeveyn-çocuk etkileri dikkate alınmalıdır.
İçindekiler
Ebeveyn Arabuluculuğu
Dijital ebeveynlik tarzlarına alternatif olarak, birçok araştırmacı ebeveyn arabuluculuğunu çocukların dijital davranışları üzerindeki ebeveyn etkilerini keşfetmek için bir perspektif olarak benimsemiştir. Ebeveyn arabuluculuğu, “ebeveynlerin çocuklarının medya ile olan deneyimlerini yönetmeye ve düzenlemeye çalıştıkları çeşitli uygulamalara” atıfta bulunmaktadır. Ebeveyn arabuluculuğu stratejileri, çocukların televizyon ve video oyunları kullanımını etkileyen potansiyel bir faktör olarak ilk olarak deneysel çalışmalarda tanıtılmıştır.
Ebeveynlerin aşırı maruz kalmayı nasıl etkili bir şekilde azaltabileceklerini veya çocukların kendi kendini düzenleyen davranışlarını nasıl geliştirebileceklerini araştıran bu araştırmalar, dijital teknolojilerle ilgili aşağıdaki araştırmalara ilham vermiştir. Aslında literatürde iki geniş arabuluculuk yaklaşım farklıdır. Bunlar etkinleştirme (veya öğretici) arabuluculuk ve kısıtlayıcı arabuluculuktur. Bu stratejiler, “geleneksel” medyayı benimseyen ebeveynlere yalnızca kısmen benzer: örneğin, birlikte izleme, genellikle televizyon kullanımına uygulanan bir arabuluculuk stratejisidir. Ancak bunu çocukların genellikle tek başlarına veya ev ortamı dışında kullandıkları taşınabilir ortamlara (özellikle akıllı telefon ve tablet) uygulamak zordur. Sonuç olarak, ebeveynler çocuklarının medya kullanımını ve dijital hayata katılımını etkili bir şekilde kontrol edemedikleri için endişeli hissedebilirler.
Kolaylaştırıcı arabuluculuk aynı zamanda, ebeveynlerin çocuklarının dijital teknolojileri uygun şekilde kullanmasını geliştirmek amacıyla farklı faaliyetlerde bulunmalarında “aktif” veya “öğretici arabuluculuk” olarak tanımlanır. Örneğin, ona nasıl kullanılacağını açıklarlar. Bir medya cihazı, yeni uygulamanın / web sitelerinin içeriği hakkında konuşur veya birlikte bir video oyunu oynar (birlikte kullanım arabuluculuğu). Bununla birlikte, birçok ampirik çalışmada, (b) birlikte kullanım (veya birlikte görüntüleme arabuluculuğu) ebeveyn-çocuk konuşmalarını ima etmez, ancak çocuk içeriği tartışmadan medya ile etkinliği gösterdiğinde ebeveyn mevcuttur. Kısıtlayıcı arabuluculuk ise kurallara sıkı bir şekilde dikkat edilmesi ve çocuğun dijital faaliyetlerinin kontrolü ile karakterizedir. Örneğin, ebeveynler çocuğun tabletini ne zaman alacağına, zaman kısıtlamaları getirebileceğine veya çocuk akıllı telefonu çok uzun süre kullandığında tepki verebileceğine karar verir. Bunun yanında diğer bir kısıtlayıcı arabulucukta teknik kısıtlamadır , çocuğun faaliyetlerini kontrol etmek için yazılım uygulamalarını veya diğer teknik araçları benimseyen belirli bir kısıtlayıcı yaklaşım türüdür (örneğin, çocukların güvenliği için PC’ye filtreler kurmak). Bununla birlikte, ebeveynler bunları nadiren kullanır ve açıklama yapmak veya cihazı paylaşmak gibi çocuklara yönelik stratejileri tercih ettiklerini beyan ederler.
Aktif arabuluculuk, 9-16 yaş arası çocukları olan Avrupalı ailelerde benimsenen en sık yaklaşımdır, oysa kısıtlayıcı arabuluculuk stratejileri daha küçük çocuklarda daha yaygındır. İlginç bir şekilde, çocuklarla ailede benimsenen arabuluculuk yaklaşımı hakkında görüşüldüğünde, ebeveynlerinin yanıtlarına katılırlar.
Tüm arabuluculuk stratejileri, çocukların dijital davranışlarındaki değişikliklerle bağlantılıdır; örneğin, çevrimiçi etkinliklerle daha az zamana maruz kalma veya olumsuz sonuçların azaltılması (yani, saldırgan davranışlar, aşırı kullanım, vb)Ancak bunların etkililiği görecelidir ve çocuğun gelişiminin (yani, yaş ve dijital becerilerin) ve medyadaki gerçek faaliyetinin bir fonksiyonu olarak değişir. Aktif arabuluculuk, özellikle daha küçük çocuklarla (0-3 yaş) olumlu sonuçlarla (sosyal ve bilişsel beceriler gibi) bağlantılıdır: örneğin, video / film izlerken, ebeveynler çocuklara dikkat çeker, yorum yapar veya sorular sorar.
Bununla birlikte, ebeveyn-çocuk etkileşimleri karmaşık olduğundan ve birçok bağlamsal veya bireysel faktör müdahale edebileceğinden, çocukların sonuçlarını benzersiz bir şekilde farklı bir arabuluculuk stratejisine bağlanamaz. Ebeveynler genellikle arabuluculuk stratejilerinin bir kombinasyonunu kullanırlar ve arabuluculuk yaklaşımını çocuğun yaptığı faaliyete göre değiştirirler (örneğin, tableti okul ödevi veya Facebook’u ziyaret etmek için kullanmak gibi)
Diğer başka araştırmacılar aile sosyokültürel faktörlerinin etkisini araştırmalar yapmışlardır. Arabuluculuğun çocukların web’deki deneyimlerine rehberlik etmede etkili olabilmesi için, ebeveynlerin yeni dijital medya hakkında bilgi ve becerilere sahip olmaları gerekir. Özellikle sosyokültürel dezavantajlı koşullarda, ebeveynler temel dijital becerilerden yoksun olabilir veya dijital gerçekliğin nasıl çalıştığını ve hızla değiştiğini çocuklara açıklayamayabilirler. Geleneksel medyanın (televizyon veya video oyun konsolu gibi) aksine, ebeveynler çocuklara sürekli değişen teknolojiler konusunda yardım sağlamak veya onlara rehberlik etmek için zor bir görev verebilir.
Yakın zamanda, Nikken ve Opree, çoğunlukla düşük eğitimli, düşük gelirli ve bekar ebeveynlerin yeni cihazlarda (elektronik ekran gibi) düşük yetkinlik ve daha fazla güvensizlik yaşama olasılıklarının yüksek olduğunu bulmuştur. Ve küçük çocuklar (1-9 yaş) birlikte kullanım veya aktif arabuluculuk stratejilerini uygulamalarının zor olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Warren ve Aloia, ebeveynler yüksek stres düzeylerini algıladığında, kısıtlayıcı arabuluculuğun ve çocuklarla içerik ve medya kullanımı tartışmalarının arttığını bulmuştur.
Ebeveyn arabuluculuk stratejileri çocuklarının yaşına ve dijital becerilerine göre değişebilir, ancak literatürde boylamsal çalışmalar azdır. Çocukluktan ergenliğe gelişimsel değişiklikler gözlenmiştir: aktif arabuluculuk stratejileri daha küçük çocuklarda benimsenirken, kısıtlayıcı arabuluculuk daha yaşlı ve ergenlerde kaybolur. Ebeveynler genellikle ergenlerden daha fazla özerklik ve öz düzenleme becerileri beklerler ve bazı ebeveyn stratejilerinin etkisi zamanla azalır. Örneğin, kısıtlayıcı stratejilerin etkinliği (yani, zaman için kurallar veya aşırı kullanım için olumsuz sonuçlar) ekran süresini azaltmada azalır. Gelişimsel bir perspektiften bakıldığında, özellikle kısıtlayıcı yaklaşımın etkileri belirsizdir. Bazı araştırmalar, kısıtlayıcı stratejilerin (medyaya erişimi sınırlamak gibi) daha küçük çocuklarda etkili olduğunu, ancak daha büyük çocuklarda etkili olmadığını göstermektedir.
Ergenler, ebeveyn kontrolünü / sınırlamalarını ihtiyaçlarının (yani kendi kaderini tayin etme, mahremiyet, akran ilişkileri vb.) İhlali olarak algılayabilir ve artan çevrimiçi aktivitelerle tepki verebilir. Sonuçta, ebeveynler çocuklarının kendi kendini düzenleme, eleştirel bakış açısı ve dijital teknolojilerin fırsat ve riskleri hakkında farkındalık geliştirmesini diliyor. Birçok çalışmada, ebeveyn aktif arabuluculuğu – örneğin, siber zorbalık, cinsel içerikli mesajlaşma ve çevrimiçi dolandırıcılık gibi çocuklarla tartışmak – riskleri azaltmada kısıtlayıcı arabuluculuktan daha etkilidir.
Bunun tersine, kısıtlayıcı arabuluculuğun etkililiği, literatürde çevrimiçi risklerle hem olumlu hem de olumsuz ilişkiler ortaya çıktığı için göreceli olarak düşünülmelidir. Mascheroni vd. yorum, kısıtlayıcı arabuluculuk çocukların çevrimiçi risklere maruz kalmalarını azaltmada etkili olabilirken, çok sayıda yan etkiye sahiptir, çünkü çocukların dijital okuryazarlık geliştirme ve direnç geliştirme fırsatlarını sınırlandırır. Ve çocuk-ebeveyn ilişkisi içinde çocukların rolünü caydırır. Bunun yerine arabuluculuğun etkinleştirilmesi, çocukları güçlendirmeyi ve çevrimiçi medyayla aktif etkileşimlerini desteklemeyi amaçlayan bir dizi arabuluculuk uygulamasını (birlikte kullanım, internet güvenliğinin aktif arabuluculuğu, izleme ve ebeveyn kontrolleri gibi teknik kısıtlamalar dahil) kapsar. O halde soru, çocukların çevrimiçi fırsatlara erişimini sağlarken onları potansiyel zararlı etkilerden nasıl koruyabilirsiniz?
İlginç bir şekilde, ebeveynler yaklaşımlarını çocuklarının dijital teknoloji kullanımındaki (dijital okuryazarlık) yetkinliğine göre benimsemektedirler. Ebeveyn-çocuk etkileriyle ilgili çift yönlü bir model doğrultusunda, ebeveynlik sadece çocuğun davranışlarını etkilemekle kalmaz, aynı zamanda çocuğun gerçek davranışını veya algılanan dijital yeterliliğini de ebeveyn davranışlarını etkiler. Genel olarak, kısıtlayıcı arabuluculuk stratejileri daha az dijital beceriye sahip çocuklarda daha sık benimsenir, ancak bu yaklaşım ters etki yaratabilir:
Çocuğu risklerden korumak için çevrimiçi etkinlikleri sınırlamak, karşılığında onu yeterli dijital beceriler geliştirme fırsatlarından mahrum bırakabilir. Tersine, ebeveynler yetenekli çocuklarla sınırlı yeterliliklere sahip çocuklara göre daha sık aktif arabuluculuk stratejileri (örneğin deneyimlerini paylaşırlar veya medya hakkında konuşurlar) kullanırlar.
Kaynakça:
https://pediatrics.aappublications.org/content/140/Supplement_2/S112
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]