Orangutanlar oldukça iri ve sevimli hayvanlardır. Yetişkin erkekler saldırgan olabilir. Yırtıcı hayvanlardan uzakta ağaçlarda yaşarlar ve sadece mecbur kaldıklarında aşağı inerler. Genç bir orangutanın veya iri bir erkeğin ara sıra yaptığı aramalar dışında orada olduklarını fark etmeyebilirsiniz.
İçindekiler
Borneo maymunu
Borneo maymunu, kendine özgü kırmızı-turuncu tüyleriyle Asya’da yaşayan tek maymundur. Borneo orangutanları 90 kg (200 lb) ağırlığa, yaklaşık 1–1,5 m (3,5–4,5 ft) yüksekliğe ve yaklaşık 2,5 m (8 ft) kol açıklığına ulaşır.
“Ormanın insanları” anlamına gelen Malayca bir isme sahip olan orangutanların DNA’larının %97’si insanlara benzer. İnsana benzer özelliklerin yanı sıra gelişmiş bir zekaya sahiptirler.
Örneğin, Borneo orangutanı günlük aktivitelerinde aletler kullanır. Suyun derinliğini test etmek veya termit delikleri kazmak için dalları kullanırlar ve yaprakları şemsiye, süngerleri mendil olarak kullanırlar. Dahası, Washington’daki Ulusal Hayvanat Bahçesi’nde yapılan araştırmalar, DC’nin neden olma, sorun çözme ve hatta bilgisayar kullanma becerisi sergilediğini göstermiştir. İnsanlar gibi genç orangutanlar da annelerine ağlar, sızlanır ve gülümser.
Güneydoğu Asya’daki Borneo adasının yağmur ormanlarında yaşayan Borneo orangutanı, çevresine iyi uyum sağlamıştır. Esnek kalçalar ve uzun kolların yanı sıra güçlü eller ve el benzeri ayaklar, orangutanların ağaç tepelerinde yaşamasını sağlar.
Orangutanlar ağaçtan ağaca sallanarak meyveler, yapraklar, ağaç kabuğu, çiçekler ve böceklerle beslenirler. Hangi mevsimde olduklarını ve onları nerede bulacaklarını bildiklerinden, en sevdikleri (genellikle olgunlaşmamış) meyveleri yemek için uzun mesafeler kat ederler. Mümkün olduğunca yapraklarda biriken suyu içerler ve kurak zamanlarda çiğnenmiş “süngerler” ile ağaçların kovuklarından nemi emerler.
Her gece ağaç tepelerinde yaprak ve dallarla yuva yaparlar. Bu nedenle, beceriksizce yürümeye başladıklarında, macera için el gibi ayaklarına ve uzun kollarına çok az ihtiyaç duyarlar.
Erkek Borneo orangutanları büyük ölçüde yalnızdır ve çiftleşme sürecinde dişilerle yalnızca geçici olarak sosyalleşirler. Bu sürece başlamak için erkekler, 3 kilometre (yaklaşık 2 mil) uzaktan duyulabilen bir “uzun çağrı” gönderir.
Dişiler, yalnızca erkek yanak yastıkları veya yirmili yaşlarına geldiğinde ortaya çıkan bir girus geliştirmişse çiftleşmeye açıktır.
Bir anne yavrularını 6-7 yıl emzirir. Orangutanlar sekiz yaşında olgunluğa ulaşsa da dişiler, ebeveynlik becerilerini öğrenmek ve annelerinin küçük kardeşleriyle ilgilenmesini izlemek için çok küçük olana kadar anneleriyle birlikte kalırlar. Ancak o zaman yavrularını yetiştirebilirler. Dişi orangutanlar sadece 8 yılda bir doğum yaptıkları için üreme hızları çok yavaştır. Bu şekilde doğal afetlere ve insan istilasına maruz kalan orangutan popülasyonlarının toparlanması yıllar alıyor.
koruma durumu
Tarih öncesi çağlarda, orangutanlar Çin kadar kuzeydeki ormanlarda yaşıyordu. Şimdi ormansızlaşma ve kaçak avlanma nedeniyle Borneo orangutanı, nüfusunun 50.000-60.000’e düştüğü Borneo adasıyla sınırlı. Şu anda Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesinde nesli tükenmekte olan bir tür olarak sınıflandırılmaktadır.
Orangutan popülasyonunu çevreleyen sorunların çoğu, fakir Endonezya devletinden kaynaklanıyor. Yoksulluk ve açlıkla karşı karşıya kalan birçok Endonezyalı, orangutan eti yemeye, yasadışı ağaç kesmeye, evcil hayvan ticareti için çocukları yakalamaya ve yağmur ormanlarının bazı kısımlarını hurma yağı tarlalarına dönüştürmek için kesip yakma tekniklerini kullanmaya başladı. Kesip yakma sadece meyve ağaçlarını ve orangutan yaşam alanlarını azaltmakla kalmadı, aynı zamanda yaygın yıkıma neden olan doğal orman yangınlarını da artırdı.
Orangutanlar öncelikle genç yapraklar, kabuklar, çiçekler, bal, böcekler, sarmaşıklar ve olgun meyvelerin yanı sıra bitkilerin iç sürgünlerini yerler. En sevdikleri yiyeceklerden biri, çok güçlü bir kokusu olan ve tadı tatlı sarımsaklı krema ve peynir gibi olan durian ağacının meyvesidir. Ekili durian, belki de büyüklüğü, güçlü aroması ve sıra dışı tadı nedeniyle “meyvelerin kralı” olarak bilinir. Orangutanlar ormanda yabani durian yerken aynı zamanda insanların bahçelerine dikilen durian ağaçlarına da girerler. Orangutanlar meyvenin dışını sıyırır, meyvenin etini yer ve tohumları çıkarır, bu da diğerleri için olduğu kadar bu meyve için de önemli tohum türevleri olarak hizmet eder. Bazı bölgelerde, orangutanlar bazen toprak yerler, zehirli tanenleri nötralize eden ve aynı zamanda temel olarak vejetaryen diyetlerindeki asitleri dengeleyen büyük miktarlarda mineralleri yutarlar.
Kolları bacaklarından çok daha uzundur. Yaşlı erkekler için kol açıklığı 8 metreye kadar çıkabilir.
Yetişkin bir erkek için ortalama 100 ila 125+ lbs. Ortalama olarak, dişiler erkeklerin 1/3 ila 1/2’si kadardır.
Diyet ve egzersize bağlı olarak ortalama yaşam süresinin vahşi doğada 35-40 yıl ve esaret altında 50 yıl olduğu tahmin edilmektedir.
4-5 çocukları var. Bunu 6-7 yılda bir yapıyorlar. Çocuklar annelerinden asla ayrılmazlar. Onlar dünyadaki herhangi bir anneye en uzun süre bağımlı olan yaratıklardır.
Genç erkekler ergenliğe ulaştıktan sonra annelerinden ayrılmaya başlarlar. Dişiler anneleriyle daha uzun süre kalırlar ve genellikle ondan çocuk yetiştirme becerileri öğrenirler.
Sosyal statü, yetişkin erkekler yalnız yaşıyor, kadınlar genç erkeklerle yaşıyor. Ergenliğe ulaştıklarında erkekler yuvayı terk eder ve bölgelerini ve dişilerini bulmak için dışarı çıkarlar. Genç kızlar ormanda anneleriyle aynı kalır ve yeni bir bebek sahibi olmalarına rağmen anne olmayı ondan öğrenirler. Kadın sekiz yaşında buluğ çağına girmesine rağmen fizyolojik olarak buluğ çağına kadar çocuk doğurmaya hazır değildir.
Besinler; Kabuk, yapraklar, çiçekler, çeşitli böcekler ve en önemlisi birkaç yüz meyveden oluşur. Olgunlaşmamış olduğunu düşündüğümüz meyveleri yiyebilirler, bu da onlara diğer meyvelere göre avantaj sağlar.
Çocukların yüzlerce bitki ve ağaç türünü tanımayı öğrenmeleri gerekir – hangileri yenilebilir, hangileri tüketilmeli, hangilerinden kaçınılmalıdır. Bazı orangutanların favorilerini keskin dikenler, kabuklar ve kabuklarla korudukları için yemek çok zor olabilir. Genç orangutanlara meyveyi nasıl çıkaracakları öğretilmelidir.
Orangutanların el ve ayak kapasiteleri eşit olduğu için 4 elleri olduğu söylenebilir.
Cinsel olarak olgun erkeklerin çok belirgin bir ses çıkarmak için kullanılan büyük bir boğaz kesesi vardır. Bu ses “uzun arama” olarak bilinir. Bir aslanın kükremesine benzer şekilde, bu ürkütücü inilti ormanda yankılanır ve erkekler tarafından kadınlara orada olduklarını bildirmek veya diğer erkekleri uzak durmaları konusunda uyarmak için kullanılır. Olgun erkeklerin ayrıca, uzun aramalarının orman örtüsü boyunca yankılanmasına yardımcı olduğu düşünülen, kendine özgü bir dizi büyük yanak yastığı vardır.
Orangutanlar evlerini ağaçlardan yükseltir ve her gece yaprak ve dallardan yeni yuvalar yaparlar.
Erkekler çiftleşmeye hazır dişileri bulana kadar yalnız yaşarlar. Çiftleşmenin başarılı olmasını sağlamak için çift birkaç gün birlikte kalır. Sonra erkekler birimlerine dönerler.
Büyük boyutlarından dolayı erkekler genellikle daha yüksek (daha ince) dallarda hareket edemeyecek kadar ağırdır. Ayrıca karada seyahat etme olasılıkları kadınlardan daha fazladır.
Kurak mevsimde yiyecek genellikle azdır. Yiyecek bol olduğunda bu fırsatı sosyalleşmek ve küçük gruplar halinde toplanmak için kullanırlar. Yiyecek kıt olduğunda, kendi başlarına seyahat ederler.
Orangutanların alet yaptıkları ve kullandıkları bilinmektedir. Su bulmak zorlaştığında, ağaçların kovuklarındaki suyu emmek için süngerler yapmak için yapraklar çiğnenir. Termit deliklerine kazmak için dalları kullanır. Akıntıları geçmeden önce suyun derinliğini test etmek için büyük dallar kullanır. Şiddetli yağmur yağdığında, orangutanlar büyük yapraklardan bir şemsiye yaparlar.
kaynak:
WWF
yazar: Tuncay Bayraktar
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]