Bakteriler çevrede, insanların içinde ve hemen her yerde (suda, toprakta, havada, diğer organizmalarda) bulunan ve kolayca dağılabilen çok küçük organizmalardır. Bakteriler çıplak gözle görülemeyecek kadar küçüktürler ancak bakterilerin insanların yaşamları üzerindeki etkisi kesinlikle açıktır. Bakteriler iyi organize olmuş hücresel organellere sahip değildir, ancak örneğin insan vücudunda veya bir hayvanın vücudunda yiyecek bulunduğunda çok hızlı çoğalabilirler. Tek bir bakteri birkaç saat içinde kolayca bakteri kolonisine dönüşebilir. Sonunda, mevcut gıda her zaman tükenir ve bakteriler daha sonra, gıda tekrar mevcut olduğunda üreme şansına sahip olmak için mümkün olduğunca az enerji kullanmaya çalıştıkları bir tür uyuşukluk benzeri duruma girerler. Bu enerji tasarrufu durumuna “hareketsiz”, bu bakterilere “hareketsiz” denir. Uyuyan bakteriler şeker gibi yeni bir besin kaynağına geldiklerinde, enerjiyi korumak için uyku evrelerinde “kapatılan” temel bölme sistemlerini “uyanmaları” ve yeniden etkinleştirmeleri biraz zaman alır. Uyanma aşamasının sonunda, bakteriler yeniden beslenmeye ve bölünmeye başlamak için hazırdır.
İçindekiler
Aktif ve pasif bakterilerin avantajları
Doğadaki koşullar çoğunlukla iyidir ve bakteri üremesine izin verir. Aktif, bölünen bakterilerin uyuyan bakterilere göre avantajı, daha fazla sayıda yavruya sahip olmaktır. Koşullar her zaman iyi olsaydı, uyuyan bakterilere ihtiyaç olmazdı. Bununla birlikte, bazı bakteriler aşırı olumsuz koşullarda (sıcaklık, kuraklık, antibiyotikler gibi) zarar görmeden hayatta kalabilen ve bu nedenle hayatta kalabilen metabolik olarak aktif olmayan formlar (sporlar, kistler veya konidyumlar) üretir. Uyuyan bakterilerin avantajı, koşullar düzeldiğinde uyuyan bakterilerin uyanması ve bakteri popülasyonunun kendini yeniden oluşturmasıdır.
endospor
Endosporlar, su eksikliği veya temel besinlerin tükenmesi gibi olumsuz koşulların üstesinden gelmek için yaratılmış çok yıllık, dayanıklı, dirençli, hareketsiz ve özelleşmiş sporlardır. Gram-pozitif cins Bacillus, Clostridium, Desulfotomaculum, Sporolactobacillus ve Sarcina’dan türler endospor oluşturur. Bir bakteri hücresinin içinde tek bir spor oluşur. Sporangium, sporları üreten ana hücredir. Her bir endospor, kuru ağırlıkça yüzde 15’e kadar dikarboksilik asit (piridin-2,6-dikarboksilik asit) dipikoleik asit içerir. Endosporlar aşırı yüksek ve düşük sıcaklıklara, kuraklığa, asidik ve bazik koşullara ve büyük miktarda radyasyona dayanıklıdır. Endosporlar rüzgar, su ve hayvan bağırsakları ile kolayca dağılır. Uygun hava koşulları sağlandığında, sporlar bir bakteri hücresini serbest bırakmak için serbest kalır. Sporların yüzde 90’ının 50 yıllık kuru topraktan bile canlı hücrelere dönüşebildiği bildirildi. Pastörizasyon endosporları öldürmek için yeterli değildir; Bu dirençli formlar genellikle inaktive edilir veya bir otoklavda (basınçlı ısıtıcı) 121 °C’de 1 atmosfer buhar basıncı altında 15 dakika ısıtılarak sterilizasyonla inaktive edilir.
piyasaya sürülmüş
Endosporların yanı sıra, bazı bakteriler (örneğin, Methylosinus trichosporium) ekzosporlar geliştirir veya kapsüllenir veya kist oluşturmak üzere iltihaplanır (örneğin, Methylocystis ve Azotobacter cinsleri). Kistler, ana bakteri hücresinin dinlenme veya uyku aşamasıdır. Kistler, ana duvarın etrafında fazladan bir tabakanın birikmesiyle oluşur. Bu noktada hücrenin metabolizması yavaşlar. Bakteriler uygun ortam bulduklarında ajitasyon adı verilen bir işlemle kist duvarını kırarlar ve çimlenerek yeni bakteri oluştururlar. Çantaların temel işlevi, ortamdaki olumsuz değişikliklere karşı koruma sağlamaktır. Birçok Azotobacter türü, kistler sayesinde herhangi bir yapısal veya fizyolojik değişikliğe uğramadan toprak kurumasını çok daha uzun süre tolere edebilmektedir.
conidia
Streptomyces gibi bazı ipliksi bakteri türlerinde konidia oluşumu görülebilir. Konidiler, liflerin uçlarında enine bir duvardan oluşan küçük zincir benzeri, küresel, spor benzeri yapılardır. Filamentin konidi içeren kısmı konidyum olarak bilinir. Her conidium uygun bir substratta ana hücreden ayrıldıktan sonra çimlenir ve yeni bir miselyum oluşur.
Uyuyan bakteri ve antibiyotik direnci
Antibiyotikler, bakterilere seçici olarak zarar veren, çevredeki diğer hücrelere yani vücut hücrelerine zarar vermeden bakterileri öldüren maddelerdir. Bazen insanlar hastalanır, antibiyotik alır ve iyileşirler ama birkaç gün sonra tekrar hastalanırlar ve aslında aynı hastalığa sahip olduğumuz ortaya çıkar. Antibiyotik alırken uyuyan bakteriler bölünmeye çalışmadıkları için zarar görmezler. Bu, bakteriler uykuda kalırsa, antibiyotik tedavisinden sağ çıkacakları anlamına gelir. Uyuyan bakteriler, yeni yiyeceklerin gelmesinden sonra uyanır ve bölünmeye başlar. Antibiyotik bu noktaya ulaşırsa, bölünen tüm bakterileri öldürür ve sadece uyuyan bakteriler kalır. Sonuç olarak, insanlar hastalanır ve antibiyotik kullanırsa, bölünmeye çalışan tüm bakteriler ölür. Ancak uzun süredir uykuda olan ve tedavi sırasında uyandırılmayan birkaç bakteri varsa, bunlar hayatta kalır. Antibiyotik tedavisi bittikten sonra bu bakteriler uyanır ve çoğalmaya başlarsa hastalık geri dönebilir.
Günümüzde birçok bakteri türü, belirli antibiyotik türlerine karşı dirençlidir. Antibiyotiğe dirençli bakterilerle enfekte olmuş bir hastayı tedavi etmek daha zordur çünkü her tür antibiyotik enfeksiyona karşı etkili olmayacaktır. Antibiyotiğe dirençli bakteriler, hareketsiz bakteri topluluklarında daha kolay oluşur. Şimdiye kadar yapılan araştırmalar, antibiyotiğe dirençli bakterilerin oluşumunu önlemek için, uyku halindeki bakterileri öldürebilen antibiyotiklerin veya bakterileri uyaran maddelerin eklenmesinin antibiyotik tedavisi ile birlikte kullanılabileceğini göstermektedir. Bu yaklaşımlar, hastalara verilen antibiyotik tedavisini optimize etmede ve hastaların tekrarlayan enfeksiyonlardan ve antibiyotiğe dirençli bakterilerden kaçınmasına yardımcı olmada önemli olabilir.
viral uyuşukluk
Virüs, mevcut parazitlerin en küçüğüdür ve genellikle 0,02 ila 0,3 µm boyutundadır; Ancak bazı virüsler 1 mikrometre veya mikron kadar büyük olabilir. Virüsler, genetik materyal olarak ribonükleik asit (RNA) veya deoksiribonükleik asit (DNA) formunda olabilen kısa DNA dizilerinden oluşur. Tek bir virüsü tanımlamak için kullanılan terim olan bir virionun tipik yapısı, protein kapsid veya zar adı verilen bir dış kabuğu içerir. Bu dış kabuğun birincil işlevi, virionun genetik bilgisini fiziksel, kimyasal veya enzimatik hasardan korumaktır. Virüsler hücrelere bulaşabilir. Kendi başlarına çoğalamazlar, ancak bitkilerde, hayvanlarda, mantarlarda veya bakterilerde hücreleri ele geçirebilirler. Sonra daha fazla virüs yapmak için hücrenin parçalarını kullanırlar. Metabolik olarak aktif olmadıkları için tanım gereği uyku hali virüsler için geçerli değildir. Bununla birlikte, poxvirüsler ve picornavirüsler gibi bazı virüsler, bir konakçıya girdikten sonra uzun süre, hatta harici olarak etkinleştirilene kadar süresiz olarak uykuda kalabilir.
Herpesvirüs ailesinin virüsleri (Herpesviridae familyası), insan vücudunun hücrelerinde herkesin bildiği gibi inaktiftir. Herpes simpleks virüsü (HSV) benzersiz bir virüstür. Bir hücreye bulaştığında, üremeye veya “uykuya” karar verir. Toplamda, insanları enfekte edebilen sekiz herpes virüsü vardır. Çoğu insan oral uçuk alır (herpes simpleks virüsü tip 1). Bu virüs herpesin nedenidir. Herpes simpleks virüsü dokunma yoluyla bulaşır. Bu virüs aldatıcıdır, sinir sisteminin içinde kalır ve bağışıklık sisteminden gizlenir. Saklanarak kişinin tüm hayatı boyunca nöronlarda (sinir sistemi hücrelerinde) gizli kalabilir. Duyusal nöronlar, herpes simpleks virüsünün bağışıklık sisteminden saklandığı yerdir. Herpes simpleks virüsü bir deri hücresine girip enfekte olduğunda, virüs çekirdeğe (hücrenin merkezi) doğru yol alır ve çoğalmaya başlar. Virüs, kendisinin binlerce kopyasını yaparak hücrenin hastalığa ve ölümüne neden olur. HSV kopyaları diğer hücreleri enfekte eder. Bu tür enfeksiyonlara litik enfeksiyon denir. Herpes simpleks virüsü cilt hücrelerinde çoğaldığında, sonunda duyu sinirine gider. Nöronun çekirdeğine ulaştıktan sonra, aynı litik enfeksiyon döngüsünden geçmez. Çoğalmak yerine alışılmadık bir şey yapar ve virüs uykuda kalır. Buna gizli enfeksiyon denir. HSV’nin neden sinir hücrelerinde saklı kaldığı tam olarak anlaşılamamıştır. HSV uykuda kaldığında, bağışıklık sisteminden gizlenir. Bazen virüs yeniden etkinleşebilir ve daha hafif uçuk semptomlarına neden olabilir. Diğer bir virüs türü olan VZV (Varicella zoster virus) ise kişide önce su çiçeği sonra herpes zoster (Zona) hastalığına neden olur.
kaynak:
https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Dormancy
https://www.embebe.com/exams/reproduction-in-bacteria/
https://askabiologist.asu.edu/plosable/sleeping-viruses
https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/196058/mod_resource/content/0/10-%20Herpes%20vir%C3%BCsler-son.pdf
https://labakademi.com/mycobacterium-tuberculosis-ve-virulans-faktorleri/
yazar: Özdaş süpervizörü
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]