medyauzmani.com
Ali Sher Navai – hayatı, biyografisi, kimdir, Ali Sher Navai’nin eserleri | YerelHaberler – Yerel Haberler

Ali Sher Navai – hayatı, biyografisi, kimdir, Ali Sher Navai’nin eserleri | YerelHaberler

Manzum ve mensur eserleri sayesinde sadece Şatay edebiyatının değil, tüm Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden biridir. İran edebiyatında, özellikle Farsça Dîvân ve Me-calisü’n-nefâis adlı tzkiresiyle çok yüksek bir yere sahiptir. Fars dilinin resmi dil olarak hakim olduğu, Molla Cami ile Fars edebiyatının doruk noktasına ulaştığı ve aydınların Farsça yazıyı bir fazilet olarak gördüğü dönemde Nevayi, Türk dilinin birçok yönden Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunmuş ve yazdığı eserlerle ispatlamıştır. Genç şairlerin Türkçe yazmaya özendirilerek teşvik edilmesi dikkate alındığında kültür ve edebiyat hayatımızdaki yeri ve hizmetleri daha iyi anlaşılacaktır.

Nevat, çocukluğundan ömrünün sonuna kadar söylediği Türkçe şiirleri toplayarak yedi farklı divan oluşturmuştur. Bunlardan biri olan Beây’u’l-Bidâye, Hüseyin Bikkara’nın isteği üzerine Türkçe yazdığı ilk şiirlerini topladığı divandır. Nefderon Nihi, 1476-1486 yılları arasında söylediği ikinci şiir kitabıdır. Garâibü’s-sıgar, Nevat’ın ilk iki divanını ve yirmi yaşına kadar söylediği şiirleri tasnif ederek bestelediği divanıdır. dörde. Eser Günay Kut (Alî r Nevâyî, Gara’ibü’s-sıgar) [İnceleme-Karşılaştırmalı Metin]Ankara 2003).

Nefdiriş Şabab gençliğinde, yani yirmi ile otuz beş yaşları arasında yazdığı şiirleri içermektedir. Metin Karuruz doktorasını bu iş üzerine yaptı. Bid’atü’l-faasat, onun orta yaşta yani otuz beş ile kırk beş yaşları arasında yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. Eser, Kaya Türkay tarafından yayınlandı. Fevâidü’l-kiber, Ünal Kaya’nın ömrünün sonlarında yazdığı ve yayımladığı şiirlerden oluşmaktadır. Son dört divandaki şiirlerin Nivat’ın bahsettiği dönemlerde yazıldığını söylemek güçtür.

Aslında bunlara Divan-ı Azim’in dört ayrı bölümü denilebilir. Nitekim son dönemde yazdığı şiirleri son dört divanındaki şiirlerle birleştirerek Sad al-Maani adını verdiği divanını oluşturmuştur. Külliyyât-ı Devavîn olarak da bilinen eser, Hamid Süleyman tarafından Kiril alfabesiyle neşredilmiştir (Alî r Nevâî, Hazâinu’l-meânî, cilt I: Garâ-ibü’s-sıgâr, Taşkent 1959). Diğer üç cilt 1959-1960’ta yayınlandı. Arkadaşı ve akıl hocası Abdurrahman Qaami ve Hossein Bikkara’nın talimatıyla aynısını yapması için bir Fars divanı yarattı. Şiir dışındaki Farsça şiirleri Rukn al-Din Humayunfaruh tarafından yayınlandı (Amir Nizam al-Din Ali Ur Nafaa Divanı «Fani», Tahran 1342). Ahmet Kartal, Nivat’ın Farsça şiirleri üzerine “Veni” takma adıyla bir makale yayınladı (“Aliur Nevay’ın Farsça Şiirleri” Peleg, No. 26, s. 147-180).

Nifai’nin Hams Syarim dışında yazdığı başka bir eserle birlikte altı mesnevisi vardır. Bunlar arasında Nizami’nin Mahzan el-İsra’sı, Emir Hüsrev’in Mat’a al-Nur’u ve el-Kadı’nın Tahl al-Ayrar adlı 888/1483 tarihli eseri yaklaşık 4.000 kıtadır. İki kısım halinde 64 fasıl halinde düzenlenen eser, Parsa Shamsiev tarafından Taşkent’te neşredilmiştir. ferhad ti Şîrîn mesnevisi, Nizamî ve Hüsrev-i Dehlevî’nin 889/1484 yılında aynı isimli eserden esinlenerek kaleme aldıkları bir eserdir. Eser, Gönül Alpay Tekin (Alî-r Nevâyî Ferhâd ü rîn) tarafından neşredilmiştir. [İnceleme-Metin]Ankara 1994).

Nevâ için Leylâ vti Mecnûn, Nezami ve Hüsrev-i Dehlevî’nin aynı adlı eserinden yola çıkılarak yazılmıştır. Eser 3622 kıta olmak üzere 38 bölümden oluşmaktadır. Ülkü Çelik tarafından yayınlanmıştır (Leylî vü Mecnûn, Ankara 1996). Es-Sebe’u’s-Siyari 889/1484’de elli fasıl halinde yazılmıştır. Yaklaşık 5000 bayt. Güzel cariyesi Hadi Zarif ile Bahram’ın maceralarını anlatan bu eseri yayınladı (AlîŞîr Nevâ, Seb’a-i Seyyare, Taşkent 1956). Sedd-i İskenderî 890/1485’te yazılmış olup 7214 hecelidir. Nivati’nin İskender’i bir Türk hükümdarı olarak tasavvur ettiği ve Hüseyin Picara ile Bediüzzaman’ı kendi şahsında anlattığı bu eser Hatice Ceremon tarafından yayımlanmıştır.

Hamsa olmayan Mesnevilerin Lasnot kuşu. Mesnevi’nin 3.598 heceden oluşan teması, Attar’ın Mantıku’t-tayr adlı eserinden alınmış ancak birçok değişiklik ve ekleme yapılmıştır. Naifa bu eserinde Farsça şiirlerinde “Feni” mahlasını kullanmıştır. Eser, Mustafa Canbulat (Alr Nevâyî, Lisânü’ı-tayr, Ankara 1995) tarafından neşredilmiştir.

Nivati’nin çalışmalarının önemli bir bölümünü tezkire türünde yazdığı kitaplar, Hull’un tercümesi ve hatıratları oluşturmaktadır. Bunlardan biri olan Nesâyimü’l-mahabbe min-emâyimi’l-futüvve, Molla Kami’nin anne babanın hayatlarını içeren Farca Ne-fehâtü’l’üns min lıazarâti’l-kuds adlı eserinin Çağatay Türkçesine tercümesidir. , Alisir’in eklemeleriyle Nefay, Kemal Arslan tarafından yayınlandı. Me-catisü’n-nefâis, çoğunluğu Herat, Horasan ve Azerbaycan’da yaşayan, çoğu Fars şiiri okuyan 461 şairin eseri olup, Türk edebiyatında yazılan ilk şair grubudur. Hem Çağatay yüzyıl edebiyatı hem de İran edebiyatı için önemli bir kaynaktır. Ayrıca kendisinden sonra gelen ziyaretçiler üzerinde yarattığı etki ile dikkat çeken eseri Kemal Erasla da yayımlamıştır. Fahri Harati ve Wissam Mirza Muleeb Farsça, Sadeghi Kitabdar ise Türkçe yazdı. Farsçaya da birkaç defa tercüme edilmiştir.

Hamsetü’l-mütehayyirin, Molla Cami’nin vefatı üzerine yazılmıştır. Halat-ı Seyyid Hasan Erdeşir, Beg Nivat’ın çok bağlı olduğu hocası Seyyid Hasan’ın vefatından sonra hayatını, faziletlerini ve onunla olan hatıralarını anlatan mensur manzum bir risalesidir. . Kemal Arslan tarafından yayınlanmıştır (“Hâlât-ı Seyyid Hasan Nevaye için Büyük Risalesi”, Turkiyat Dergisi, Cilt XVI, İstanbul 1971, s. 89–110). Halat Pehlivan Mehmet Navay, çok yakın arkadaşı, şair, besteci ve hekim Pehlivan Mehmet’in vefatından sonra yazdığı bu mektupta hayatından ve kendisiyle ilgili anılarından bahsetmiştir. Bu risale Kemal Eraslan tarafından da neşredilmiştir (“Alîr Nevây’s Halât-ı Pehlevân Muhammed Risalesi”, Turkiyat Makmasi, Cilt XIX, İstanbul 1980, s. 5-135).

Nivat’ın dinî eserleri arasında 886/1481’de Câmi’nin aynı adlı eserinin dört kıt’a tercümesi şeklinde yazdığı Cillü’l-Hadis tabiri takdim edilebilir. Sirâcü’l-Müslimîn, Nevâ külliyatında yer alan kendi adıyla bilinen küçük bir kitap, Münâcât ise Allah’a dua etmek için yazdığı mensur bir eserdir.

Muhakemetti’l-lügateyn, Neva’i’nin dil alanında milli bilincini gösteren önemli bir eserdir. Türkçenin anlatım gücünü ve Farsçaya üstünlüğünü ispat etmeye çalışan bu eser, Sima Barutsu Özunder (Al R Nevâ-‘. Muhâkemetul-lügateyn) tarafından neşredilmiştir. [İki Dilin Muhakemesi]Ankara 1996). Mzânü’l-evzân, Gül hakkında genel bilgi vermek için yazılmış ve Kemal Arslan (Alr Nevâyî, Mzânu’l-evzân) tarafından yayınlanmıştır. [Vezinlerin Terazisi]Ankara “3). Mahbub el-Küleib, sosyal meseleleri ele aldığı için ahlâk kitabı niteliğinde önemli bir eserdir. Hayatı hakkında da bilgiler içermektedir. Bu eserler içerisinde Nevat’ın diğer eserleri şunlardır: Risal Mu’mera , Nazmul Sivaher, Enbiya ve Hikmeti, Tarhu Malak Ajam, Zabadt Kaçtılar

Diğer gönderilerimize göz at

[wpcin-random-posts]

Yorum yapın