Sağlıklı bir cilt için diyette az miktarda çinko gereklidir. Ancak yapılan araştırmalara göre taramaya katılan kişilerin yaklaşık %12’sinde çinko eksikliği gelişme riski bulunmaktadır. Çinko kepek, siğil, pişik tedavisinde ve güneş hasarını önlemede etkilidir. Akne, saç dökülmesi, egzama veya sedef hastalığına karşı da etkili değildir.
Medya, çinkoyu soğuk algınlığından kansere kadar her şeyi iyileştirebilen mucizevi bir madde olarak lanse ediyor. Bazı durumlarda faydalar abartılmış olsa da, araştırmalar bu iddiaların çoğunu desteklemektedir. Aslında çinko, çeşitli cilt durumlarını tedavi etmek için uzun süredir kullanılmaktadır ve ticari olarak temin edilebilen şampuan ve güneş kremlerinin aktif bileşenlerinden biridir. Bu yazı cilt bakımı için çinkonun faydaları hakkında bilgi içermektedir.
Günlük çinko alımı ihtiyacı nedir?
Çinko bir mineraldir ve az bir miktarı insan sağlığı için gerekli olduğu için “temel eser element” olarak kabul edilir. Vücuttaki bir dizi işlevden sorumludur ve 100’den fazla enzimin uyarılmasına yardımcı olur. Bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için de gereklidir. Bağışıklık sisteminin enfekte veya kanserli hücrelere tepkisini kontrol eden ve düzenleyen T lenfositlerini (T hücreleri) aktive etmek için vücudun çinkoya ihtiyacı vardır. Çinko için önerilen günlük çinko miktarı, kadınlar için günde 8 mg ve erkekler için 11 mg’dır. Yaygın çinko kaynakları arasında kırmızı et, tavuk ve balık bulunur. Çinko takviyeleri, topikal kremlerin yanı sıra hap şeklinde de mevcuttur.
çinko eksikliği
Çinko eksikliği dünya nüfusu arasında yaygındır. Çinko eksikliği bazı gelişmiş ülkelerde diğerlerine göre daha az yaygın olsa da genel nüfusun yaklaşık %12’si, özellikle yoksul topluluklar risk altındadır. Yaşlılarda bu oran %40’a kadar çıkmaktadır. Çinko eksikliğinin belirtileri şunlardır:
• anoreksiya
• Saç kaybı
• sinirlilik
• Kuru ve sert cilt
• Zayıf yara iyileşmesi
• Tat alma duyusunda değişiklik
• ishal
• mide bulantısı
zayıf bağışıklık
Yukarıdakilere ek olarak, çinko eksikliği olan çocuklar, bodur büyüme ve bilişsel gelişim gibi çeşitli problemlerden muzdarip olabilir.
Çinko sağlık koşulları ve cilt hastalıkları
Çinkonun belirli cilt durumlarının tedavisinde yardımcı olabileceğini gösteren bazı kanıtlar vardır, ancak etkinliğini doğrulamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Şu ana kadar elde edilen bilimsel bilgiler bunlar;
Güneş hasarını önleme: Çinko oksit, birçok güneş kreminde aktif bir bileşendir. Güneşin zararlı UV ışınlarını ciltten uzağa saçarak ve yansıtarak çalışır.
Akne: Miami Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yürütülen 2017 tarihli bir inceleme çalışması, çinko tedavisinin akne tedavisinde etkili olduğu sonucuna varmıştır. Bununla birlikte, gözden geçirdikleri çalışmalarda birkaç sorun olduğu için araştırmacılar, uygun şekilde tasarlanmış çalışmalar yürütülene kadar akne için çinko tedavisi öneremezler.
Akut enterokolit: Bu, ağız ve anüs çevresinde kızarıklık (püstüler dermatit), ishal ve anormal tırnaklar ile karakterize nadir görülen bir hastalıktır. Vücut bağırsaklardan çinkoyu ememez, bu da çinko eksikliğine neden olur. Çinko takviyesi, bu hastalığın semptomlarını yönetmede etkili görünmektedir.
Siğiller: Birkaç çalışma, viral siğillerin tedavisinde oral çinko takviyesinin etkinliğini göstermiştir. British Journal of Dermatology’de 2002 yılında yapılan bir çalışmada, oral çinko sülfat ile tedavi edilen hastalarda yaygın, plantar ve planar siğiller tamamen temizlendi. Journal of Dermatology’de yayınlanan 2010 tarihli bir çalışmada, mucitler ayrıca çinkonun pek çok genital olmayan siğillere karşı etkili olduğu ve hiçbir ciddi yan etkisi olmadığı sonucuna vardılar. Bu nedenle çinko, farklı siğil türlerinin tedavisinde faydalı görünmektedir.
Saç dökülmesi: Düşük çinko seviyeleri erkek ve kadın saç dökülmesi ile ilişkilendirilse de, çinko takviyesi bu sorunu azaltmada veya çözmede yardımcı görünmüyor.
Egzama (pullu, kaşıntılı cilt): Egzama çocuklarda en sık görülen durumdur. Egzamalı çocukların düşük çinko seviyelerine sahip olduğunu gösteren bazı kanıtlar vardır. Bununla birlikte, araştırma, oral çinko takviyelerinin bir tedavi olarak yararlı olup olmadığını henüz doğrulamamıştır.
Sedef hastalığı (kırmızı, tahriş olmuş cilt): Sedef hastalığı için ne topikal ne de oral çinko etkili görünmemektedir.
Melazma (yüzdeki kahverengi lekeler): Çinko, melazma tedavisinde standart hidrokinon tedavisi kadar etkili değildir.
Cilt kırışıklığı: Cilt kırışıklığının tedavisinde %10 C vitamini, asetil-tirozin, çinko sülfat, sodyum hiyalüronat ve bioflavonoidler içeren bir cilt kreminin kullanılmasına yönelik bazı destekler vardır. Bu karışımı yüz kırışıklıklarına uygulamak yaklaşık üç ay sonra kırışıklıkların görünümünü azaltır.
Bebek bezi döküntüsü: Oral ve topikal çinko, pişikli çocuklarda iyileşmeyi hızlandırıyor gibi görünmektedir.
Kepek: Journal of the American Academy of Dermatology’de 2001 yılında yapılan bir araştırma, kafa derisinin alt yapısı ve stratum corneum (SC) üzerindeki derinin dış tabakasındaki kepek modeli anormalliklerini inceledi. Bu şekil bozuklukların insanlarda kepekten kurtulmaya katkı sağladığına inanılır. Bu renk değişimleri, piyasada bulunan çinko pirition içeren bir şampuanla tedavi edildiğinde kayboluyor gibi görünmektedir. Ancak kepeğin kesin nedenleri hala net değil, bu nedenle daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.
Yara iyileşmesi ve çinko
Çinko eksikliği olan kişilerin yaşadığı sorunlardan biri de yavaş yara iyileşmesidir. Çinko takviyelerinin veya topikal çinkonun yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabileceği öne sürülmüştür.
yanıklar
Irak’ta yanık kurbanları üzerinde 2006 yılında yapılan bir araştırma, yanık kurbanlarının kanlarında çinko seviyelerinin azaldığını buldu. İntravenöz çinko takviyesi verilen yanık hastalarında antioksidanlarda artış oldu.
Diyabetik ayak ülserleri: Ayak ülserleri diyabetli kişiler için ciddi bir problemdir. Çinko ülserlerin boyutunu azaltabilir ve daha hızlı iyileşmelerine yardımcı olabilir. Çinko ve diyabetik ayak ülserleri üzerine 2017 yılında yapılan bir çalışmanın verileri, çinko takviyeleri alan grubun ayak ülserlerinin boyutunda kontrol grubuna göre daha büyük bir azalma yaşadığını gösteriyor.
Bacak ülserleri: 2014 yılında yapılan bir inceleme çalışması, oral çinko sülfatın arteriyel ve venöz bacak ülserlerini iyileştirmeye yardımcı olma konusunda plasebodan daha etkili olmadığı sonucuna varmıştır. Bununla birlikte, 2000 yılında yapılan bir araştırma, çinko takviyesinin, kanda çinko seviyesi düşük olan kişilerde bu tür ülserleri iyileştirmede yararlı olabileceğini göstermiştir.
çinko yan etkileri
Cilde uygulanan ve günde 40 mg’ı aşmayan miktarlarda ağız yoluyla alınan terapötik çinko, çoğu insan tarafından iyi tolere edilir gibi görünmektedir. Bununla birlikte, bazıları çinko tedavisi ile aşağıdaki semptomları yaşayabilir:
• mide bulantısı
Kusma
• ishal
• Ağızda metalik tat
• Böbrek ve mide hasarı
Ayrıca, çizilmiş veya çatlamış cilde uygulandığında şunlara neden olabilir:
Yanma
boğulma
• Kaşıntılı
• uyuşma
Çinko takviyesini tedavi olarak denemek isteyen hastalar bunu doktorlarının gözetiminde yapmalıdır. Günde 225 mg’dan fazla çinko almak güvenli değildir ve kandaki bakır düzeylerini düşürebilir. Ayrıca demir işlemeyi değiştirebilir, bağışıklık sistemi aktivitesini azaltabilir ve kandaki yüksek yoğunluklu lipoprotein seviyelerini düşürebilir.
İlaç etkileşimi
Çinko, bazı ilaçların işlevine müdahale edebilir. Aşağıdaki ilaçları kullanan hastaların çinko tedavisine başlamadan önce doktorlarına bilgi vermeleri gerekmektedir. Bu ilaçlar:
Antibiyotikler: Çinko, bağırsakta kinolon ve tetrasiklin antibiyotiklerle etkileşime girerek emilimlerini bozar. Bunu önlemek için, antibiyotik çinko almadan en az dört ila altı saat önce alınmalıdır.
Penisilamin: romatoid artrit tedavisinde kullanılan bir ilaç. Çinko, bu ilacın ne kadarının bağırsaklarda emildiğini azaltır. Bunu önlemek için penisilamin almadan 2 saat önce çinko alınmalıdır.
Sisplatin (Platinol-AQ): Çinkoyu etkisiz hale getiren ve kanser hücrelerini yok etmedeki etkinliğini azaltan bir kemoterapi ilacıdır.
İntegraz İnhibitörleri: İntegraz inhibitörleri, HIV’i yönetmek için kullanılır. Çinko, bu ilaçların kan seviyelerini düşürüyor gibi görünmektedir. Düşük kan seviyeleri etkinliğini bozabilir.
Tip 2 diyabet ilaçları: Diyabet ilaçları ile birlikte çinko almak kan şekerini çok düşük seviyelere düşürme etkisine sahiptir.
Hiç şüphe yok ki çinko sağlık için gereklidir. Bununla birlikte, çeşitli cilt durumlarını yönetmede etkili olup olmadığı hala bilimsel bir tartışma konusudur. Diyet takviyesi olarak çinko almayı veya cilde topikal çinko losyonları veya merhemleri uygulamayı düşünüyorsanız, önce bir uzmana danışmalısınız.
kaynak:
https://www.healthline.com/health/beauty-skin-care/zinc-for-acne#:~:text=Zinc%20is%20an%20essential%20mineral,the%20en iyi%20form%20sizin için.
https://aestheticmed.co.uk/site/featuresdetails/the-effect-of-zinc-on-skin
https://www.medicalnewstoday.com/articles/zinc-for-acne
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın