Tanzimat edebiyatı sanatçıları, her şeyden önce şiirin temasını ve anlatım biçimini değiştirmişlerdir. Namık Kemal, “Osmanlı Dili Edebiyatı Üzerine Bazı Düşünceler” başlıklı uzun yazısında şiirin fikir geliştirme ve insanları eğitme konusundaki büyük hizmetlerinden bahseder.
Divan edebiyatının kayıtsızlığına, yapaylığına ve boşluğuna gerçeklikle saldıran Namık Kemal, edebiyatı yeniden düzenlemek ister.
Her şeyden önce yeni bir anlatım biçimi, yeni bir dil bulmayı gerekli görüyorsun. Dilin mümkün olduğunca konuşma diline yakın olması gerektiğini savunuyor. Ancak Tanzimat şiirinin dilinin anlaşılır olduğunu söylemek güçtür.
Tanzimat şiirinin Divan şiirinde bağlı kaldığı unsurlar daha çok şekil alanındadır. Bu dönemde popüler şiir ve eserlere olan ilgi biraz artsa da divan şiiri ve icralar hakimiyetini sürdürdü.
Divan’da aynen nazım biçimleri (gazel, kasid, tifib ai bint, musaid, kare gibi biçimler) kullanılmıştır.
Şiirin teması değişir ve aşk, hasret, ayrılık gibi kişisel konular bir kenara bırakılır. Eşitlik, özgürlük, adalet ve hukuk gibi toplumsal konulara önem verildi. Ancak bu daha çok Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal gibi I.Tanzimatçılar diye anılan sanatçılarda görülür.
İkinci Tanzimat olarak adlandırılan Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamid ve Samipaşazade Sezai’de kişisel meseleler yeniden ele alınır.
Sonuç olarak Tanzimat dönemi şairleri;
* İki dönemin şairleri şekil bakımından divan şiiri geleneklerine bağlı kalmışlardır.
* İki dönemin şairleri “Romantizm”in etkisinde kalmışlardır. Bu dönemin şiiri, Batı düşüncesi ve Klasisizm ve Romantizm’in edebi akımları ile ilişkilendirilir.
* “Toplum için sanat”ın ilk dönem şairlerini anlamak. İkinci dönem şairleri “sanata karşı sanat” anlayışını benimsemişlerdir.
* İlk dönem şairleri “vatan, vatan, adalet” gibi konuları işlerken. İkinci dönemdekiler ise “aşk, doğa ve ölüm” gibi konuları işlemiştir. Böylece konu ve konuda yenilikler yaratmayı başardılar.
* İlk dönem şairleri dili sadeleştirmeye çalışmışlar, ancak bunu başaramamışlardır. İkinci dönem şairleri ise bu dili daha da ağırlaştırmışlardır. Şiirde sanatsal söylem, iki dönemin şairleri için artık bir amaç değildir.
* İki dönemin şairleri, parça güzelliğini bırakıp, bütünün güzelliğine ve bütünlüğüne önem vermişlerdir.
*Arroz ölçeği kullanılmaya devam edilirken kesit ölçeği idareli kullanılmıştır.
* Gazel, kaside, beste gibi eski nazım şekilleri kullanılmaya devam edilmiştir.
Özellikle ikinci dönem sanatçıları yeni şiirsel biçimlerde (Hammat Teheran, Rikizade Mahmoud Ekram Najihun) şiir yazmayı başarmışlardır.
* Tanzimat şairleri bireysel duygu, düşünce ve anlatıma önem vermişler ve böylelikle bireysel Batı anlayışını Türk edebiyatına taşımışlardır.
Devan poetikası ile poetika düzenlemeleri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar
benzerlikler:
Şiir biçimleri birbirine benzer: kasideler, gazeller, tefib-i bend, müseddes vb.
Ölçek benzer: şiirler arroz genişliğinde yazılmıştır.
Kafiye benzer.
Dil benzer: Farsça Arapça kelime ve deyimlerin kullanımı.
Farklar: konu – konu (bağlamsal)
Divan Şiirinde Tema: Aşk, Tabiat, Tasavvuf, Ahlak, Övgü (devlet ve din adamlarının)
Tanzimat şiirinde bir konu: Halkı aydınlatmaya yönelik yeni temalar ve konular ele alınırdı. Özgürlük, eşitlik, adalet, hukuk, yönetim ve dönemden şikayetler vb.
Yapı özellikleri: Divan şiirinde: genel olarak heceler kullanılır, vezin arovuzdur, kafiye mısrayı tanımlar ve kafiye göz için benimsenmiştir. Saç formlarının belli bölümleri vardır. Şiir, şiirsel biçimine göre adlandırılmıştır.
Tanzimat Şiirinde: Divan şiirinin nazım biçimleri kullanılsa da klasik yapısında bazı değişiklikler yapılmıştır. Hece sayılarının değiştirilmesi, hecelerin bulunmaması ve bazen mahlas kullanılmaması, bazı şairlerin vezin dışında heceler kullanması, şiirlerin başlıklarına konunun adının yanı sıra şiirin şeklinin de eklenmesi.
Zengin kafiye, divan şiirinin aksine “kulağa kafiye” benimsenmiştir. (Aynı sesi veren farklı harfler kafiye sayılır.) Anlayış Recaizade Mahmud Ekrem tarafından ortaya atılmış ve zamanla taraftar bulmuştur.
Dil ve Anlatım Özellikleri: Şiir Divanı’nda: Arapça ve Farsça tamlamalara yer verildiği için ağır bir dil vardır.
Tanzimat şiirinde: Yazı halkın anlayabileceği bir dilden anlaşılsa da Arapça-Farsça kelime ve tamlamaların kullanıldığı dikkati çeker. Dildeki en büyük fark, yeni kavramların dahil edilmesidir.
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın