Harezm-Altınordu Türkçesi ile yazılan eserlerden biri de Nehcü’l-ferâ-dis’ûr’dur. Bu eseri kimin yazdığı henüz tespit edilememiştir. Nitekim Yeni Cami’nin Nehcü’l-ferâdis nüshasını bulan Zeki F. Toghan, şu anda eserin müellifi veya müstensihi hakkında kesin bir şey söylenemeyeceğini, Fuad Köprülü’nün ise günümüzde zaman yazarının da kabul ettiği gibi Mahmud ibn Ali es-Sira’i adını verir. Ahmet Cavirooğlu da bu görüşe katılıyor. Mahmud bin Ali, bugün Konya Ürgenç olarak anılan Ürgenç’in kuzeydoğusunda bulunan Kürdar şehrindendi. Harezm’in sayılı kültür merkezlerinden biri olan Kerder’de çok sayıda hukukçu ve bilgin yetişmiştir.
Av yeriz, xiv. Yüzyılın ortalarında, 1358’den önce yazılmıştır ve elimizdeki en eski nüshalarda görülmektedir. Kırk hadisin Türkçeye bilinen ilk tercümesi olan eser 444 sayfa olup on fasılda dört fasıl halinde düzenlenmiştir.
ilk bölümde; Hz. Allah Resulü’nün faziletleri (vahiy, İslam’ın ilk zamanlarındaki hali ve ashabı, hicret, gösterdiği mucize, Mekke’nin fethi, Miraç olayı, Hz. Gazze nostaljisi, Richlet), ikinci bölümde; Hulefa-ı Raşidin (Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali), Ehl-i Bite (Hz. Hasan, Hz. Hüseyin ve Hz. Fatimah) ve dört imam (İmam Ali. Hanife, İmam Şafi’) i, İmam Maliki ve İmam Hanbeli) üçüncü bölümün faziletlerinde. Kulun Allah rızası için yapması gereken sevaplar (namaz, sadaka, zekat, oruç, hac, umre, anne babaya hizmet, helal yemek gibi) dördüncü bölümde yer almaktadır. Cenâb-ı Hakk’ın razı olmayacağı işler (haksız yere kan dökmek, zina etmek, içki içmek, kibirlenmek, yalan ve gıybet etmek, nifak, kin ve haset gibi).
Müellif her bölümün başında hadise Türkçe tercümesiyle yer vermiş, ardından hadisin manasını yorumlamıştır.
Bunun için farklı dönemlerde yetişmiş önemli müfessirlerin, hadisçilerin ve tarihçilerin kitaplarından ve el-Menakıb, el-Mecazî, es-Sir gibi bazı eserlerden istifade etmiştir. Dinleyenlerin kolayca okuyabileceği ve anlayabileceği sade bir dille kaleme alınan Nehcü’l-ferâdis, Türk edebiyatının en eski nesir eserlerinden biridir ve özellikle dil tarihi ve dil araştırmaları açısından önemlidir. Nehcü’l-ferâdis’in Yeni Cami versiyonu, Macar arkeolog Janos Ekman’ın önsözüyle 1956’da TDK tarafından yayınlandı.
Eserin metnini yeniden yazın c. Eikman. Ancak ölümünden sonra Semih Tezcan ve Hamza Zülfikar tarafından gerekli düzeltme ve eklemeler yapılarak 1984 yılında yayımlanmıştır (Nehcü’l-ferâdis (II) Metin, Ankara 1984).
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın