Vestibüler sistemle ilgili çalışmalar, yeni deneysel çalışmalara, klinik araştırmalara ve bu sistemin bir dizi hastalığı için etkili tedavilerin geliştirilmesine yol açmıştır. Özellikle, periferik ve merkezi kaynaklı vestibüler paroksismal pozisyon bozuklukları araştırıldı. Bu bozuklukların ayırıcı tanısı için ana kriterler oluşturulmuştur. Duktal litiazis ve glomerülonefritte vestibüler disfonksiyon klinik ve histolojik olarak araştırıldı.
Üç tip etkili terapötik ve önleyici postüral manevra klinik uygulamaya sokulmuştur ve vestibüler aparatın anatomik ve fizyolojik özellikleri dikkate alınarak geliştirilmiştir. Şu anda, özellikle nistagmus elektroensefalografi (ENG) testi kullanılarak yatay düzlemde vestibüler reaksiyonların yalnızca %20’si tahmin edilmektedir. [nedir3]
Video nistagmus görüntüleme (VNG), nistagmusun yarım daire biçimli kanal yönlerinde (dikey, diyagonal ve yatay) video kaydına izin verir. Vestibüler kaynaklı kas eforu (VEMP) testi klinik uygulamada yaygın olarak kullanılmaktadır. Manyetik bobinler ve tarayıcı oftalmoskoplar, hastaların muayenesinde artan bir önem kazanmaktadır.
Vestibüler sistemin genel görünümü ve anatomisi
Vestibüler sistem (VS) en gizemli biyolojik sistemdir. Embriyonik gelişim sırasında ilk gelişen oydu. Vestibüler aparat, tam olarak anlaşılamayan karmaşık bir yapıya sahip periferik ve merkezi bileşenlerden oluşur. Terminal bileşenleri, temporal kemik piramidinin eşleştirilmiş kulak labirentinde bulunur. Merkezi bileşenleri, iletken kısım, beyin sapının vestibüler çekirdeği ve subkortikal temsildir.
Kemik labirent temporal kemikte bulunur. Membran labirent, şekil olarak küçük boşluklarına benzeyen kemik labirentin ortasında yer alır. Zarsı labirent, kemik labirentin iç duvarına amortisör görevi gören spiral oluşumlarla bağlıdır. Bu nedenle, askıdaki kemik labirent ile ilişkili olarak tutulur. Membranın labirenti, içinde Corti’nin işitsel reseptör organının bulunduğu kokleanın periferik akustik kısmından ve ayrıca vestibüler aparatın periferik bileşeninden oluşur. Vestibüler aparatın periferik bileşeni, kulağın otoreseptör organını oluşturan küresel (sistoid) ve elipsoidal (çıkış) keseleri içeren vestibül ile temsil edilir. Periferik vestibüler sistemin diğer üç yarım daire şeklindeki kanalı, membranöz labirentte bulunur.
Her kanalın bir tarafı yoğun ve genişlemiş diğer tarafı girişe bağlı düz, ampul benzeri bir periferik bölgesi (ampuller reseptör organı) vardır. Yarım daire şeklindeki kanallar birbirine neredeyse dik açılarda düzenlenmiştir. Bu nedenle herhangi bir düzlemde veya yönde yapılan açısal hareketi algılayabilirler. Kanallardan biri yatay, diğeri (ön ve arka) dikeydir. Baş hareketinin algılanması, hareket düzleminde sol ve sağ yarım daire kanallarını harekete geçirerek ve fonksiyonel çiftler oluşturarak elde edilir.
Zar labirent, kimyasal olarak beyin omurilik sıvısına benzeyen perilenf sıvısı ile yıkanır. Zar labirentin ortasında endolenf bulunur. Spiral, kulak kanalına ve ampulla sistemine oksijen, besin ve hormon sağlayan hücre içi sıvıdır. Potasyum konsantrasyonu yüksektir (144 mmol/L) ve sodyum konsantrasyonu düşüktür (5 mmol/L). Endolenf oluşum mekanizmaları ve membranöz labirentteki rolü henüz anlaşılamamıştır. Zar labirent elastiktir, örneğin damlalı ve diğer patolojik durumlarda, kemik labirentinin tüm “boşluklarını” doldurarak boyutu 2-3 kat artabilir.
Reseptör otoliz aparatında, saccula ve elipsoidal (utricle) hücreler, tepe kaplaması adı verilen yoğun hücre katmanlarını destekleyen saç reseptör hücrelerini kaplamıştır. Bu alıcı hücreler doğrusal ivmeye duyarlıdır. Uygun tahrişe tepki olarak esnerler. Oval ve küresel keselerin destek hücreleri arasında yer alan kulak zarı aparatının nöroepitelyal reseptör hücrelerinin kümeleri iç içe geçer ve halkalar oluşturur. Bu halkalarda kalsiyum tuzu kristalleri bulunur; Bunlara otolit denir.
Ampullar sistemin reseptör yapıları, üç yarım daire şeklindeki kanal (ön, arka ve yatay) karşılıklı dik düzlemlerde yer alır. İki yarım daire şeklindeki kanalın (anterior ve posterior) düz uçları, kanala sokulan tek bir kanalda birleştirilir. Corti aparatının alıcı işitsel yapıları ile ilişkilidir. Salyangozun damar bandından gelen iç lenf bu kanaldan geçerek vestibüler lenfatik kanallara geçer. Yazarların da vurguladığı gibi bu önemli gerçek, beyindeki patolojik değişikliklerin yanı sıra vestibüler bozuklukların eşlik ettiği çeşitli kulak ve şakak kemiği hastalıkları için önemlidir.
Girişin kılcal hücreleri ve üç yarım daire şeklindeki kanalın ampulleri, sinyalleri sinapslar boyunca (asetil kolin üretimi ile) vestibüler sinir liflerinin periferik bölgelerine ileten reseptör potansiyelleri oluşturur. Vestibüler sinir lifleri vestibüler gangliondan çıkar. İç işitsel kanalın derinliklerinde bulunur. Bu ganglion bipolar hücrelerden oluşur. Bu hücrelerin dendritleri, iç işitsel kanalın açıklığından kemik labirente nüfuz eder ve sakküler ve sistikulat reseptör yapılarının yanı sıra semisirküler kanal ampullar reseptör yapılarına yaklaşır.
Spiral sinirle birleşen bu hücrelerin aksonları, sekizinci kraniyal sinir olan vestibülokoklear (işitsel vestibüler) siniri temsil eder. İç işitsel kanalda bu sinir, kraniyal boşluğa uzanan fasiyal sinirle (VII. kraniyal sinir) buluşur; Daha sonra, medulla oblongata’nın rhomboid fossa kalınlığında, superior, inferior, lateral ve medial olmak üzere dört çift vestibüler çekirdek girer. Refleks yolları vestibüler çekirdeklerden kaynaklanır ve bu yollar vücuttaki farklı sistem ve organlara bağlı olarak farklı şekillerde bulunur. Beş yöntem şunlardır:
• Vestibüler çekirdeklerden gelen impulsların omuriliğin ön boynuzlarının istemli kaslarına ulaştığı Tractus vestibulo-spinalis.
• Tractus vestibulo-longitudinalis, vestibüler çekirdekleri üçüncü, dördüncü ve altıncı kranial sinirlerin çekirdekleriyle birleştirir, bu da okülomotor sinirler tarafından üretilen tepkilere yol açar – farklı nistagmus türleri.
• Tractus vestibulo-rebellaris beyincik ile çekirdeği birbirine bağlar.
• Tractus vestibul, -reticularis, retiküler formasyondaki vagus siniri çekirdekleri ile vestibüler çekirdekleri birleştirerek visseral düz kasta refleksler üretir.
• Tractus vestibulorticalis, orta beynin çapraz yolu ile multisinaptik bağlantılar aracılığıyla vestibüler çekirdekleri serebral korteksin temporal lobuna bağlar.
Vestibüler aparatın bozukluklarının, alıcı yapılardan kortikal temsile kadar kulak labirentinin herhangi bir seviyesinde meydana geldiğine dikkat edilmelidir. İç işitsel kanaldan ayrılan V, VI ve VII çift kraniyal sinir, VIII çift kraniyal sinirin yanı sıra bir grup kraniyal sinir çiftinin (X-XII) yakınında bulunur. Vestibüler aparatın yakınında bulunan yapıların lezyonlarını yansıtır.
Labirent, temporal kemik ve serebellar açı bölgesi bozukluklarında vestibüler bozukluklara sıklıkla tek taraflı işitsel bozuklukların eşlik ettiği vurgulanmalıdır. Santral vestibüler bozukluklar genellikle işitme bozuklukları ile birleştirilir. Beyin sapında nispeten küçük bir anatomik boşlukta dört çift vestibüler çekirdek vardır. Bu çekirdeklerin varlığı, vestibüler sistemin büyük gelişimsel önemini gösterir.
Vestibüler bozukluklar, beyin sapı hastalığı olan hastalarda çok yaygındır. III, IV ve VI kraniyal sinirlerin çekirdekleri, vestibüler iletken kanalların yanında bulunur ve hasarlarına çift görme eşlik eder. V kraniyal sinirin patolojileri, yüz derisinin hassasiyetinde bir azalma ile kendini gösterir. Fasiyal (VII) sinirin rahatsızlıkları fasiyal şekil bozukluğuna, konuşma bozukluklarına, IX-X kraniyal sinir hastalıklarına, yutma ve konuşma bozukluklarına yol açar. Serebellum ile yakın anatomik ilişkisi sayesinde, vestibüler bozukluklar serebellar ataksi gelişimine katkıda bulunabilir. Ek olarak, yakın anatomik temastan kaynaklanan vestibüler bozukluklar serebellar ataksi gelişimine katkıda bulunabilir.
kaynak:
https://www.neuroscienticallychallenged.com/blog/know-your-brain-vestibular-system
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK10819/
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın