"Enter"a basıp içeriğe geçin

Jim Sultan – hayatı, biyografisi, kimdir, Jim Sultan’ın eserleri | YerelHaberler

İkinci fatih dönemi şairlerinden Cem. Muhammed’in üçüncü oğludur. Küçük yaşta aldığı özel derslerle Arapça ve Farsça öğrenmeye başlayan -em, on yaşında gazel yazmaya başladı. Sehî Bey, Cem’in şiirlerinin hayallerle dolu olduğunu, gazellerinin ise öğretici olduğunu söyler. Latifi ve Ali saçlarını verir. Âşık Çelebi, otobiyografik kitabı Sa’dî-i Cem, Divanı-ı ve “kerem” redifleri kasidelerinde, II. Bayezid’e gönderdiğini belirtir. Affedilmek ümidiyle kardeşine gönderdiği çifte şiir olumlu bir sonuç vermedi.

Yine aynı oyundan “Teğmen” methiyesinin o dönemde çok tutulduğu anlaşılmaktadır. Köklü bir kültüre sahip olan ve klasik edebiyatı iyi bilen Cem Soltan, İran edebiyatına dair derin bilgisi sayesinde zengin hayallerle dolu şiirler yazmıştır. Birinci dereceden bir şair olmamakla birlikte klasik edebî mazmunlardan, atasözlerinden, hikâyelerden, menkıbelerden ve divan edebiyatı unsurlarından şiirlerinde güzel bir şekilde yararlanmıştır. Şiirlerinde sürekli yalnızlıktan yakınan Jim Sultan’ın romantik bir ruh hali içinde olduğu görülür. Oğlunun öldürülmesiyle ilgili yazdığı kitabede, kederli babanın acısını çok güzel yansıtmış. Şiirlerinde daha çok Ahmed Paşa’dan etkilenmiştir.

Jim’in özellikle memleketinden uzakta olduğu yıllara ait şiirlerinde vatan hasreti çektiği görülmektedir. Jim bu şiirlerinde dürüst, hüzünlü ve dolu dolu yaşanmışlıklarını dile getirdiği için çok dokunaklıdır.

Cem Sultan’ın Türkçe Divanı’nın bir kopyası (İsmail Hikmet Ertelan, Sultan Cem, İstanbul 1951) ve eleştirel bir metin (Halil Ersuelo, Cem Sultan’ın Türkçe Divanı, Ankara 1989) yayınlandı. Kritik baskıda 2 tevhid, 1 monjat, 2 naat, 4 kasî-de, 1 tercib-i bend, 1 tercî-i bend, 348 gazel, 1 dörtlük, 41 bulmaca ve 19 usul bulunmaktadır. Mehmet Arslan, Sultan Cem’in 41 bilmecesinden 15’ini gerekli açıklama ve çözümleriyle birlikte yayımladı (“Cem Sultan’ın Sırlarının Taklidi ve Bazı Bilmeceler”, Yedi Klima, No. (24) +6, 1992, s. 30-32).

Jim Sultan’ın bir de Farsça divanı vardır. Orhan-Haracı Borsası (No. 6), Topkapı Sarayı Müzesi (Revan, No. 739), Süleymaniye (Fateh, No. 3794) ve Millet (Ali Amiri, Manzum, No. 328) ile Türk divanı olmak üzere 4 nüshası bilinmektedir. kütüphanelerde. Bursa versiyonu, Türkçe Divan ile İsmail Hikmet Ertelan tarafından yayınlandı. Abdurrahman Nasi Tokmak ise bu konuda doktora çalışması yapmıştır. İsmail Hikmet Ertelan, Cem’in Farsça şiirlerinin Türkçe şiirlerden daha üstün olduğunu söyler.

Shahidi’nin Leyla ve Mesnevi Mecnun’un “Hatem Kitabi” bölümünde söylediği pasajlardan da anlaşılmaktadır; Cem Sultan Cemşid, ünlü İranlı şair Salman Saviji’nin aynı adlı yât-ı Uşşak adlı eserini tercüme ederek Hirsud’u oluşturmuş ve 881/1477’de bitirmiştir. Fatih adına yazılan eserde mukaddimede “Sebeb-i Nazm-ı Kitab”dan sonra ana tema geçilir.

Burada Çin Sultanı Şah Fağfur’un tek oğlu Cemşid, Kayseri’nin Rum kızı Harşad’ı rüyasında görmüş, ona âşık olmuş ve onu bulmak için yola çıkmış, masal kahramanlarının maceralarını burada yaşamıştır. Bir mihrap oymacısı yardımıyla Rum’a ulaşan ve onu bulan Hurşad, ona âşık olur ve önemsiz sebeplerden dolayı aşıklar birbirlerinden uzaklaşır, buluşur ve yeniden evlenirler. Eser Hatem ile biter. 5374 heceden oluşan Mesnevî, “mefâîlün mefâîlün feûlün” aruz vezni ile yazılmıştır. Eserde 49 gazel, 6 nazım (Haham lakaplı), bir türko-i bind, bir methiye ve bir hikâye yer almaktadır. Bu ayetlerde on ayrı vezin kullanılmıştır.

Cem Soltan eserini yazmaya Masnoy Al-Safiki’yi çevirerek başladı. Nitekim Sultan Cem’in olay, süsleme ve hece dizilişinde Sâveci’ye bağlı kaldığı belirtilmektedir. Ancak Savecî’nin eserinin yaklaşık 3.000 hece olduğu düşünülürse Cem’inkinin basit bir çeviri olmayıp telif özelliği taşıması anlaşılır. Jim Sultan, çalışmasının sonunda zaman zaman öğüt veren kliplere de yer ayırdı. Cemşîd ü Hurşîd’in öne çıkan özelliklerinden biri de toplumla ilgili motiflerdeki kadim Türk geleneklerinin izleridir.

Cem Sultan’ın Cemşîd it Hurşîd adlı eserinin bugün bilinen iki nüshası vardır. Bunların 124 sayfası eksik ve karışık olup, Kütahya Vâhid Paşa Küllihanesi No. 1666’da kayıtlı sayfayı Münevver Okur vermektedir (“Keşfedilmemiş Eserlerimizden Cemşîd ü Hurşîd”, Türk Dili, Cilt VII, No. 4). 1958, s. 612-4.1958) Daha sonra tamamlanan ve 188 makaleden oluşan Öztili Ankara Üniversitesi’ne arz edilmiş, İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi 18464 numara kayıtlı bir nüshasını bularak teslim etmiştir. Münifer Okur Miriç ve Adnan İnce’nin (C. Sultan. Jamsud ve Horshid, Ankara 2000) çalışmaları üzerine yapılmış ve yayınlanmıştır.

Diğer gönderilerimize göz at

[wpcin-random-posts]

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir