"Enter"a basıp içeriğe geçin

Büyük Selçuklu Döneminde Dini ve Sivil Mimari | YerelHaberler

Selçuklu mimari ve sanat eserlerinin çoğu şaheserdir. Uzmanlar, yüzyıllarca süren yıkımdan sağ kurtulan Pattini ve Babürleri hâlâ inceliyor. Selçuklu sarayı, köşk, mektep, cami, mescit, türbe, kubbe, kervansaray, ribat, han çarşı, tıp fakültesi hastane, kaplıca, hamam, şadırvan, ev, yol, kale, surlar, kule, tersaneler ve diğer sosyal hizmetler Sivil ve askeri eserler Selçuklu mimarisinin başlıca eserlerini oluşturmaktadır.

Selçuklu eserlerine yazıtlar, hatlar, tezhipler, süslemeler, minyatürler, çiniler, halılar, kilimler ve seccadeler ayrı bir zenginlik katmaktadır. Çadır şeklinde yapılan kubbeler, Selçuklu mimarisinin zerafet ve ihtişamının bir başka örneğidir. Çadır şeklindeki kubbe türbelerde çokça kullanılmıştır. Yurdun dört bir yanında padişahlar, evliyalar, âlimler, devlet adamları ve saygın kişiler adına yapılmış görkemli türbeler vardı.

İlk büyük Selçuklu hükümdarı Toğrul Bey, Künbed-i Tuğrul’un Rey, İsfahan, Hamdan ve diğer Merv sultanlarının görkemli mezarları son derece süslü, değerli eşya ve mobilyalarla doluydu. Büyük İmam Ebu Hanife’nin Bağdat’taki türbe ve görkemli külliyeleri ile Necef’te Hz. . . Selçuklular Merv, Rey, İsfahan, Hamedan, Bağdat ve Nişabur’da görkemli saraylar ve camiler inşa ettiler.

İsfahan ve Bağdat’ta rasathaneler kurulmuş, Celal’in miladi takvimden daha sağlam ve hassas olan takvimi, Sultan Melikşah’ın “Celaleddin” unvanına bağlı olarak hazırlanmıştır. İsfahan ve Bağdat’ta büyük şehirler de dahil olmak üzere ülke çapında büyük ve görkemli camiler inşa edildi.

Selçuklular döneminde iki bin kişinin namaz kılabileceği ve yirmi bin kişinin vaaz dinleyebileceği büyüklükte camiler yapılmışsa da bu görkemli eserler Batılılar ve Moğollar tarafından tahrip edilmiştir. Melikşa’nın İsfahan’da yaptırdığı Ulu Cami (Mescid-i Cuma) Batıniler tarafından yakıldı. Cami, yakılan beş yüz kitabe ve Kur’an-ı Kerim dışında bir milyon altınla restore edilmiş, ancak orijinal görünümüne kavuşamamıştır.

Meyhaneler, çeşmeler, çeşmeler, caddeler, köprüler, mahalleler, hanlar, hamamlar, camiler ve medreseler ülke genelinde yaygındı. Selçuklularda, emir el-Mamari başkanlığındaki bir heyet, hükümetin imar ve imar işlerini denetler ve denetlerdi. Ayrıca devasa mega yapıtların ihtiyaçları vakfın gelirlerinden karşılanan daimi bir mimarı vardı.

dini mimari

Camiler, camiler, medreseler, kubbeler ve medreseler bu gruba girer. Konya ve Niğde’deki Alaeddin Camileri ile Sivas ve Malatya’daki Ulu Camiler çok sütunlu camilere örnektir. Ayrıca Saltukluların Erzurum Ulu Camii, Mengüceklerin Divriği Ulu Camii ve Artukluların Ulu Camii de o dönemden kalma eserlerdir.

İkinci tip camiler ise, ahşap sütunlar üzerine oturtulmuş zengin süslemeli ahşap camilerdir. Selçuklu camileri tek kubbeli, bazıları düz çatılı yapılardır. Yeshivalar hemen hemen her şehirde bulunmaktadır. Akıl bilimleri ve nakil burada öğretildi. Anadolu’da bilinen en eski medreseler Danişmentli Yağıbasan tarafından yaptırılan Tokat ve Niksar Yağıbasan medreseleridir.

Günümüze ulaşan okullardan bazıları şunlardır; Konya’da Karatay ve İnce Minareli Mektebi, Sivas’ta Şifa Mektebi, Gök Medresesi, Buruciye Mektebi, Kayseri’de Çifte Minareli Mektebi, Hond Hatun ve Hatuniye Mektebi, Afyon’da Çay Mahallesi’nde Çay Mektebi, Kerç’te Caca Bey Medresesi. Mezarlar Selçuklu mimarisinde önemli bir yer tutar.

Silindirik veya çokgen gövdeli, konik veya piramit çatılı kubbe olarak adlandırılırdı. Kısacası bunlar ciddi sonuçlardır. Bunlardan en önemlileri; Erzurum Emir Saltuk, Divriği Sitesi Melik, Kayseri Melik Danişment Gazi ve Döner Kümbeti, Konya II. Kılıç Arslan, Niğde Hüdavend Hatun, Sivas İzzettin Keykavus, Tercan Mama Hatun kubbeleri.

Selçuklu Türklerinden günümüze ulaşan mimari eserlerden biri de külliyelerdir. Kolej camii ile birlikte yapılan okul, kütüphane, hastane gibi yapıların tamamıdır. İlk Selçuklu külliyesi Kayseri Hond Hatun külliyesidir. İkinci Selçuklu külliyesi Kayseri’deki Hacı Kılıç külliyesidir. Anadolu’nun en eski külliyesi Mengücekler tarafından yaptırılan Divriği külliyesidir. Dini mimarinin bir diğer örneği de tekke ve zaviyelerdir. On üçüncü. 19. yüzyıldan kalma en ünlü dini yapılar arasında Sirçalı Sultan Miskinler’in hanı ve Konya’nın sahibi Ata Hanca, Tokat Sünbül Baba ve Halife Gazi Zaviy yer alıyor.

Sivil mimari

Saraylar ve köşkler sivil mimarinin en güzel örneklerindendir. Kayseri yakınlarındaki Argıncık’ta Hyder Bey Sarayı, Erkilet Tepesi’ndeki Hızır Ellyas Köşkü ve Diyarbakır İç Kalesi’ndeki Artuklu Sarayı kesme taştan yapılmış bu dönemin yapılarıdır. Kervansaraylar, Selçuklu Devleti’nin yönetim gücünü ve anlayışını gösteren önemli kurumlardan biridir.

Bu yol güvenliğini sağlama, ticari hayatı canlandırma ve insanların yolculuğunu kolaylaştırma anlayışıyla yapılmıştır. Anadolu’daki ilk kervansaray II. Aksaray-Kayseri yolu üzerinde Kılıç Arslan tarafından yaptırılan Alay Han’dır. Antalya-Isparta yolu üzerindeki Evdir Han, Konya-Aksaray yolu üzerindeki Sultan Han, Kayseri-Sivas yolu üzerindeki Sultan Han ve Antalya-Alanya yolu üzerindeki Alaka Han diğer önemli hanlardır.

O dönemin en önemli mimari eserlerinden biri de Darshiva’dır. Hastane ya da hastane adı verilen bu yapılar günümüzün hastaneleridir. Hastanelerden bazıları şu şekildedir; Kayseri’de Çifte Mektep, Çevre Nisipe ve Gayacia Hastaneleri, Sivas’ta Kikavus Hastanesi, Tokat’ta Gök Mektep ve Defrigi’de kaleler, surlar ve köprüler olarak adlandırılan yapılar sivil mimari örnekleridir. Şehirlerin yükseklerine inşa edilen bazı kaleler ve surlar günümüze kadar gelebilmiştir.

Köprülerin ilk örnekleri, Artukluların hüküm sürdüğü Güneydoğu Anadolu’dadır. Selçuklu-Emirlik döneminde süsleme, çinicilik, halı dokumacılığı ve el sanatları oldukça gelişmiştir. Anadolu’da halı dokuma sanatının ilerlediği ve halıların ihraç edildiği Morco Polo (on üçüncü yüzyıl) ve İbn Battuta’nın (on dördüncü yüzyıl) eserlerinde geçmektedir. Selçuklular döneminde hat, tezhip, minyatür ve çinicilikte gelişmiştir.

Diğer gönderilerimize göz at

[wpcin-random-posts]

İlk Yorumu Siz Yapın

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir