Genel fiziksel ve zihinsel sağlık, optimal bir yaşam kalitesi için ön koşuldur. Hafıza, işlem hızı, dikkat, yönlü dil, akıl yürütme ve problem çözme gibi oldukça karmaşık zihinsel yetenekler, günlük yaşamın işleyişi ve faaliyetleri için hayati öneme sahiptir. Bununla birlikte, bu yetenekler normal yaşlanmanın bir parçası olarak azalma eğilimindedir. Bilişsel düşüşün oranı, genetik etkiye, erken çevreye, eğitime ve yetişkinlikteki sosyal sınıfa bağlı olarak büyük ölçüde değişir. Bilişsel işlevsellikteki önemli düşüş, alkol tüketimi, meyve ve sebze alımı, sigara içme ve azaltılmış egzersiz (bedensel ve zihinsel eğitim) gibi yaşam tarzı davranışlarına da atfedilir.
Şiddetli bilişsel gerileme kaçınılmaz değildir, ancak bilişsel bozulma ve şiddetli bilişsel gerileme demans gelişiminin önemli belirleyicileri olduğundan, dünya çapında yaşlanan popülasyonların mevcut ikliminde önemli bir endişe kaynağı olmaya devam etmektedir. Bilişsel gerilemeyi azaltmak ve bunamayı önlemek için gerçekçi stratejiler ve müdahaleler geliştirmek, dünya çapında hükümetler tarafından yüksek bir öncelik olarak görülmelidir.
bilişsel yaşlanma
Optimal bilişsel işlev, bağımsızlık, üretkenlik ve yaşam kalitesinin merkezinde yer alır; Bilişsel bozulma ve bunama ile ilişkili bilişsel yeteneklerin ilerleyici bozukluğu, yaşlılığa yaklaştıkça bu koşulları daha da korkutucu bir senaryo haline getiriyor. İnsan beyni, kardiyovasküler sağlık, yaşam tarzı veya yaralanma nedeniyle yaşam boyunca sürekli değişiklikler geçiriyor gibi görünmektedir. Bazı değişiklikler normal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır, diğerleri ise altta yatan sinir hastalığı süreciyle daha şiddetli ve zayıflatıcıdır.
Sağlıklı veya başarılı bilişsel yaşlanmanın tanımı konusunda net bir fikir birliği yoktur, ancak bilişsel becerilerin çoğunun yaşlılığa kadar korunması ve yaşla birlikte normal bilişsel gerileme spektrumunda minimum değişiklik olarak tanımlanabilir. Bilişsel yaşlanmanın veya yavaşlamış bilgi işleme ve çoklu görevin biyolojik temellerini neyin belirlediğini anlama konusunda tüm yelpazede büyük bir yorumlama boşluğu var.
Ayrıca, çeşitli patolojik nörolojik değişikliklerin altında yatan mekanizmalar ve bireysel yaşam tarzı davranışlarının bu zihinsel yetenekleri geliştirip geliştirmediği veya bilişsel yaşlanma sürecini yavaşlatıp yavaşlatmadığı hakkında yeterli bilgi yoktur. Bilişsel olarak sık sorulan bir soru, bilişsel işlevsellikteki düşüşlerin sağlıklı mı yoksa patolojik yaşlanma süreçleriyle mi ilişkili olduğudur.
Yaşlanma bilişsel işlevleri, özellikle yürütücü işleme ve ön lobun diğer işlevleriyle ilgili olanları etkiler. Hafızada ve diğer bilişsel becerilerde yaşa bağlı değişiklikler farklı oranlarda meydana gelir (örneğin, muhakeme becerileri, görsel-uzaysal kolaylık ve sözel hafıza, yaşam boyunca en hızlı şekilde azalırken, kelime dağarcığı, dikkat ve aritmetik yaşa daha dirençlidir). Öğrenme, zihinsel işleme ve görsel-uzamsal koordinasyon gibi görsel-motor işlevler yaşla birlikte azalır; bu da, belirli becerilerdeki değişikliklerin, farklı bilişsel işlevlere göre değişen düşüşlerden daha küresel bir eğilimle örtüştüğünü düşündürür. Bununla birlikte, yetişkin beyninin nöroplastisite ve nörogenez gösterdiğine dair kanıtlar da vardır.
İki bilişsel yetenek kategorisi arasındaki ayrım, Raymond Cattell tarafından önerilmiş ve John Horne tarafından geliştirilmiştir. Gevşek ve kristalize zekadaki tüm bilişsel yetenekler arasında açık bir ayrım önerirler. Bilişsel yetenek akıcılığı, artan verimlilik ve esneklikle yeni bilgilerin işlenmesinde (örn. işleyen bellek ve problem çözme) yer alan bilişsel yeteneğin bir ölçüsüdür. Bilişin bu yönleri özellikle yaşlanmaya karşı savunmasızdır. Daha sonraki herhangi bir yaşta ölçülen mutlak sıvı zekası, hem genetik kalıtıma, eğitime, yaşam boyunca en yüksek bilişe hem de o yaşta meydana gelen gerileme oranına bağlıdır. Öte yandan, bilişsel bozulma veya demansın ileri aşamaları dışında, kazanılmış bilişsel beceri ve yeteneklere veya birikmiş bilgiye bağlı olan kristalleşmiş bilişsel işlevler, yaşlanma sürecinde korunur ve hatta gelişir.
Akıcı bilişsel yeteneklerdeki hafif düşüşün 50 yaşında başladığı düşünülüyor ve hafıza, sözel akıcılık, uzamsal ve yapısal görme gibi akıcı bilişsel yeteneklerde hafif bir bozulmayı içeriyor. (yetenek, dikkat, hız ve konsantrasyon) Önceki kanıtlar bilişsel hızın 40 yaşında yaklaşık %20 ve 80 yaşında %40-60 oranında azaldığını doğruladı. Önemli bir metodolojik zorluk, bilişsel gerilemenin çeşitliliğini ve sınıflandırmasını anlamaktır; düşüşün başlama zamanı ve bu değişikliğin nedenleri.
hafıza
Bellek terimi, bilgiyi kodlamayı, depolamayı ve geri almayı içeren zihinsel süreçleri ifade etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bellek işlevleri, zamansal ölçeklerine (kısa süreli ve uzun süreli) ve bellek işlevinin türüne (örneğin, bildirimsel ve bildirimsel olmayan, epizodik ve anlamsal) göre kategorize edilebilir. Bu yönlerden bazıları, yaşlanmanın etkilerine diğerlerinden daha duyarlıdır.
Örneğin, uzunlamasına geniş bir çalışmada Nelson, yaşam süresi boyunca epizodik, anlamsal ve kısa süreli belleği, giriş belleğini ve işlemsel belleği araştırdı ve epizodik belleğin, serbest hatırlama, ipucu hatırlama ile ölçülen yaşla ilgili tutarlı bir ölçüsü olduğunu buldu. , kaynak bulma ve tanıma ve görevler. İleriye dönük bellek, düşük bulundu. Anlamsal bellek kapasitesinde 55-60 yaşına kadar bir artış olmuş, sonrasında ise ciddi bir düşüş yaşanmıştır. Diğer bellek türleri değişmeden kaldı. Olaysal bellek, geçmiş deneyimleri, yerleri veya zamanları hatırlama anlamına gelir ve bilişsel yaşlanma üzerine araştırmaların merkezi bir odak noktası olmuştur.
İşleme hızı
Yavaş zihinsel işleme, genellikle dikkat eksikliği gibi diğer bilişsel eksikliklerde birincil faktör olarak tanımlanmıştır. Zihinsel işlem hızını değerlendirme yöntemleri genellikle ya bilgisayar destekli reaksiyon süresi görevleri ya da bir dereceye kadar motor fonksiyon gerektirebilen kağıt kalem testleridir. Stroop testi (kelimeleri okuma ve renkleri adlandırma)[veTrailMakingokumaadlandırmaalgısalvegörsel-motorfonksiyonlarınoranlarınıdaiçerengel(çokboyutlu)hıztestleriolarakkabedilir)gibigörevler[وTrailMakingبمثابةاختباراتسرعةعامة(متعددةالأبعاد)تتضمنأيضًانسبالقراءةوالتسميةوالوظائفالإدراكيةوالحركيةالمرئية[veTrailMakingokumaadlandırmaalgısalvegörsel-motorfonksiyonlarınoranlarınıdaiçerengenel(çokboyutlu)hıztestleriolarakkabuledilir
Stroop görevi, bilişsel kontrolü ölçmek ve bir kişinin daha az bilgili denekler lehine alışılmış bir tepkiyi bastırırken bir hedefi akılda tutma kolaylığını değerlendirmek için tasarlandı. İzleme dikkati, hızı ve zihinsel esnekliği ölçer. Zihinsel hız, yaşlanma sürecinin etkilerine karşı oldukça hassastır. Temel hipotez, artan yaşın, birçok bilişsel süreçte kullanılan hareket hızındaki bozulma ile ilişkili olmasıdır.
kaynak:
https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/070674370805300603
https://mbi.ufl.edu/research/research-areas/cognitive-aging/
yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın