13. yüzyıldan sonra Oğuz Türkçesinin bir kolu olarak gelişmeye başlayan Azerbaycan Türkçesi, bugün Azerbaycan’ın kuzey ve güneyinde konuşulmaktadır. Bugünkü Azerice yazı dili ağırlıklı olarak Bakü, Karabağ, Tebriz ve Batı Türkçesi lehçelerinin oluşumuna dayanmaktadır. Azerbaycan Türkçesinin özellikle yazı dili olarak merkezi Kuzey Azerbaycan’dır.
Azerbaycan Türkçesi, Eski Türkçeden Batı Türkçesine aktarılan söz varlığını Türk Türkçesinden daha fazla korumuştur. Bu nedenle Eski Türkçenin söz varlığı Azerbaycan Türkçesinde daha belirgindir. Azerbaycan Türkçesi kullanıldığı coğrafyanın doğal bir sonucu olarak söz varlığı ve gramer bakımından Farsça ve Rusça’dan etkilenmiştir. Ayrıca İslam’ın da etkisiyle dilde çok sayıda Arapça kelime bulunmaktadır. Güney Azerbaycan’da yaşayan 35-40 milyon Türk’ün kullandığı Azerbaycan Türkçesi üzerinde Fars dilinin etkisi daha fazladır. Ancak Azerbaycan Türkçesinin söz varlığının çoğu Türkçe kökenli kelimelerden oluşmaktadır.
Rusça kökenli “respublika” (cumhuriyet), “stäkan” (cam), “podval” (bodrum) ve “velosiped” (bisiklet) sözcükleri; “Kand” (köy), “bed” (kötü), “Nadan” (cahil, cahil), “Petaht” (başkent) ve “Revan” (gitmek, yürümek) kelimeleri Farsça kökenlidir; Arapça kökenli kelimeler “kudret” (güç), “säfir” (elçi), “bohran” (depresyon), “suret” (örnek) ve “ezab” (azap, eziyet), etki eden üç ana dilden alıntılar Türkçe-Azerbaycan söz varlığı. Ayrıca “bilgisayar” (bilgisayar mühendisliği), “alan” (mühendislik alanı) ve “parlamento” (derleme) kelimeleri Batı dillerinden alınmıştır.
Azerbaycan Türkçesinin söz varlığında Batı Türkçesine ait bazı kelimelerin anlam değişikliği ile kullanıldığı görülmektedir. Örneğin, “tap-” (araştırma), “memur” (bekar), “düş-” (inme) veya “gabax” (ön) sözcükleri, eski Türkçe anlamlarından uzaklaşarak günümüzde kullanılmaktadır.
Yavuz Tanır
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın