7. sınıf Türkçe dersinde yardımcı fiil nedir, türleri, kullanımı, görevleri, örnekleri, yardımcı fiil çekimleri ile ilgili konular yer almaktadır. Ders niteliğinde hazırladığımız bu yazımızda yardımcı fiilin ne olduğunu, nerelerde kullanıldığını, hangi görevleri yerine getirdiğini ve kaç çeşidi olduğunu cümle örnekleri ile göstermeye çalışacağız. Bu konu isim-fiil çekiminin bir dalıdır ve Türkçe dil bilgisinin konularından biridir. Dilbilgisi konuları birçok öğrenci için anlaşılması zor olsa da, bu makaleyi baştan sona okuduğunuzda fiil ekinin tanımını ve basit işlevini görebileceksiniz.
Her şeyden önce, cümlenin ana öğesinin yüklem olduğunu unutmamalıyız. Yüklemsiz cümle olamaz. Ve yüklemler, bildiğiniz gibi, “isim” veya “fiil” köklerinden oluşur. Bir isim veya fiil, bir fiil olmak için konjuge edilmelidir. Konjugasyon isimlerden ve fiillerden ayrıdır. Fiil çekiminde fiil kökü + kip + kişi şekli uygulanır. Örneğin, “git-” fiili kendi başına bir yargı ifade etmez; Çünkü filme alınmadı. Bu fiil köküne geçmiş fiil eki “-ti” ve birinci şahıs eki “-m”yi getirdiğimizde; Çekimli fiil “git-ti-m” şeklinde gerçekleşir. Buna fiil çekimi denir.
Fiiller kip ve kişi ekleri alınarak çekimlenirken, isimler ‘fazladan fiil’ alınarak çekimlenir. Bilmemiz gereken ilk altın kural, son-fiillerin yalnızca yalın kökler alabileceğidir. Fiilin yardımcı fiile ihtiyacı yoktur; Çünkü tek başına bir eylemi, olayı ya da fiili ifade eder ve “mod + kişi” ekleriyle çekimlenebilir. Ancak isimler şart ve şahıs ekleri alamazlar ve ancak ek fiil ekleri alarak çekimlenebilirler. Örneğin ‘akıl’ ismi cümlede fiil olarak kullanılıyorsa ona ek bir fiil eklememiz gerekir. “En büyük sermayemiz akıldır.” Cümlede de görüldüğü gibi ‘mind’, ‘+dir’ yardımcı fiilini alıp yüklem olarak kullanarak isim çekimine alınmıştır. İsimlerin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere ek denir.
Yardımcı fiillerin başlıca görevleri şunlardır:
1) İsimleri yüklem olarak kullandığınızdan emin olun
2) İsimlerin hecelendiğinden emin olun
3) Bileşik gergin formda basit fiiller yapın.
Dört tür yardımcı fiil vardır:
1) Geçmiş zaman oldu (hikâye): Bu yardımcı fiil zamanı “+di” ekiyle oluşturulur.
2) Duyulmuş Geçmiş Zaman (Rapor): Bu yardımcı fiil zamanı “+is” ekinden oluşur.
3) Şimdiki zaman: Bu yardımcı fiil zamanı “+dır / dir / tir / tir / tur / tur” eklerinden oluşur.
4) Subjektif: Ekin bu fiili “+ sa / + se” ekleriyle yapılır.
Yardımcı fiilin kullanımını ve fonksiyonlarını bazı örneklerle göstermeye çalışalım:
– “Geldiğimde misafirler evdeydi.” (ek fiil hikayesi)
Kız kardeşin ne kadar şanslı. (ek fiil listesi)
– “Bu evde her zaman gürültü vardır.” (yardımcı fiilin olumlu şimdiki hali)
– “Görme yeteneğiniz zayıfsa, görüşmeden çıkarılacaksınız.” (ek fiil yan tümcesi)
– “Sınıfımıza gelen yeni arkadaş çok iyiydi.” (ek fiil hikayesi)
– “Bence en önemli ders tarih.” (yardımcı fiilin olumlu şimdiki hali)
– “Oturduğumuz yerde boş bir yer vardı.” (ek fiil hikayesi)
Yukarıdaki cümlelere baktığımızda yüklem olarak kullanılan altı çizili kelimelerin tamamı “ev, şanslı, güzel, tarih” gibi isim köklerinden oluşmuştur. Bir ismin yüklem olarak kullanılmasının tek şartı, ona ek bir fiil eklenmesidir. Bu cümlelerde ‘güzel + de’ gibi ek fiiller eklenmiş ve cümlenin yüklemi olarak kullanılmıştır.
Uyarı: Bir isim kökü, isimden fiil yapan bir ek almışsa, o kök isim olma özelliğini yitirmiş ve fiil olmuştur. Bunun kökü isim olmasına rağmen fiil gövdesi halindeki kelimeler yardımcı fiil alamaz. Örneğin, “kafa” kelimesi bir isimdir. Bu kelimeyi “Akıl çağda değil, kafadadır” şeklinde kullanıyoruz. Şimdiki “+dır” tümleyici fiilini kullanarak isimleri çekimleyebiliriz. Ama “baş + la-” şeklinde bir yapı eki alınca artık fiil kabul edilir ve fiil çekimine girer. “Arkadaşımla ders çalışmaya başladık.” Cümledeki yüklem “start-di-k” dir (fiil kökü + geçmiş zaman + birinci çoğul şahıs).
Yardımcı fiilin olumsuzluğu ‘değil’ edatıyla yapılır. Örneğin, “Bu gözlükler çok güzel.” Cümlede “güzel” ismine gelen “+dir” fiili, bu kelimeyi olumlu isim yapmıştır. Olumsuz, “Bu gözlükler hiç hoş değil.” Cümledeki isim çekiminde ‘değil’ edatıyla sağlanır.
Yardımcı fiilin soru çekimi, fiil çekiminde olduğu gibi ‘mi’ edatıyla sağlanır. “Sence bu gözlükler güzel mi?” veya “Burada tarih kitapları var mı?” Cümlelerde gösterildiği gibi, standart soru kalıbı kullanılarak yürütülür. Olumsuz cümlelerin çekimi, “Doğru mu?” desenden yapılmıştır.
YerelHaberler
Yardımcı fiil hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz yardımcı fiil sayfasına göz atabilirsiniz.
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın