Kıpçak Türkçesi grubunda yer alan ve geniş bir coğrafyada konuşulan Kazak Türkçesi, söz varlığı bakımından genellikle Kırgız veya Nogi lehçelerinin özelliklerini göstermektedir. Dil temelinde eski Türkçe kelimelerden oluşan söz varlığı, Sovyetlerin kurulmasını sağlayan “Ekim Devrimi” ile Rus dilinin etkisi altına girmiş; Ancak, modern bir yazı diline dönüşmüştür. Bu dönemden önce Türk-Kazak dilinin göçebe yaşama ait bitki ve hayvan adlarıyla zengin bir söz varlığı mevcutken, bu dönemden sonra söz varlığına bilimsel ve teknik kavramlara karşılık gelen terimler eklenmiştir.
Kazak Türkçesi, Kazakistan’ın geniş topraklarının yanı sıra Doğu Türkistan, Özbekistan ve Türkmenistan’da da konuşulmaktadır. Kazakistan’da Kazak Türklerinin nüfusun %40’ını oluşturması nedeniyle Sovyetlerin de etkisiyle Kazakistan’da iletişim dili olarak Rusça seçilmiş görünmektedir. Kazak Türkleri gündelik hayattan devlet kurumlarına kadar her yerde Rusça konuşma eğilimindedir. Bu nedenle Türk-Kazaklar ciddi bir şekilde Rus etkisi altına girdiler.
Türk-Kazak dilinin sadece söz varlığı değil, aynı zamanda fonetik ve morfolojik yapısı da Rus dilinden güçlü bir şekilde etkilenmiştir. “Almatı” adının zamanla “Almatı” veya “Kazakistan” şeklini alması, Rus dilinin Türk-Kazak diline fonetik etkisini göstermektedir. “turbka” (ahize), “cebir” (matematik), “kümäjnik” (cüzdan) ve “evolyutsiya” (devrim) gibi Rusça’dan ödünç alınan pek çok kelime Kazak Türkçesinin söz varlığında da bulunmaktadır.
Göçebe yaşam koşullarını sürdüren Kazak Türklerinin yaşadıkları coğrafya dini kültür merkezlerine uzak olduğundan, cemaatte din eğitimi küçük bir grubun ötesine geçmemiştir. Bu nedenle Arapça ve Farsça dillerinin Türk-Kazak dilindeki etkisi diğer Türk lehçelerine göre çok düşüktür. Arapça ve Farsçadan Kazak Türkçesine ancak kulak yoluyla geçen kelimeler olduğu için Kazak Türkçesinin ses gramerine tam olarak karşılık gelmektedir.
“Mağa” (anlam), “päle” (bela), “javap” (cevap) ve “çapa” (cefa) kelimeleri Arapça’dan alınmış olup, “janvar” (canavar), “ajdaha” (ejder) kelimeleri Farsçadan ödünç alınmıştır Kırgız Türkçesinin söz varlığına eksik şekliyle girmesi. Ayrıca çevre dillerin de etkisiyle “akrobasi” (baba akrobat) ve “reform” (baba devrim) gibi Batı kökenli kelimeler de kullanılmıştır.
Yavuz Tanır
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın