Aşırı sıcaklık, yüksek nem içerebilen uzun süreli çok sıcak hava dönemidir. Genellikle 32,2ºC (Celsius) üzerinde birbirini izleyen üç veya daha fazla gün bir sıcak dalgası olarak tanımlanır. Aşırı sıcaklıklar her yıl dünya genelinde sorun haline gelmekte, ciddi sağlık sorunlarına neden olmakta hatta hayati tehlike oluşturmaktadır. Yüksek nem ve kişisel faktörler aşırı sıcak havalarda vücudun kendini soğutma yeteneğini etkiler. Yüksek nemli ortamda salgılanan ter kolay buharlaşamaz. Bu, vücudun ihtiyaç duyduğu kadar hızlı ısı salmasını engeller. Vücut çok ısınmayı telafi edemez ve uygun şekilde kendini soğutamazsa kişiler sıcaktan hasta olabilir. Yüksek sıcaklıklar, birçok kişiyi sıcak çarpması ve sıcak bitkinliği de dahil olmak üzere sıcaklığa bağlı hastalıklar için risk altına sokabilir.
Sıcaklık herkes için tehlikeli olabilir ancak iki yaşından küçük çocuklar, yaşlı yetişkinler(65 yaş ve üstü) ve kardiyovasküler hastalık, diyabet veya solunum yolu hastalığı gibi önceden mevcut tıbbi durumları olan kişiler en büyük risk altındadır. Hamileler, sporcular, evsiz yaşayanlar, dışarıda çok zaman geçirenler, bazı ilaçları alanlar, kilolu ve obez olanlar risk altında olan diğer kişilerdir. Sıcaklık artışına bağlı hastalıklar ve ölümler önlenebilir. Sıcak havalarda nasıl serin ve güvende kalınacağı öğrenilmelidir. Bunun birçok yolu vardır. Birkaç kolay adımla yaz aylarında güvende ve rahat kalınabilir. Aşağıda sıcak havalarda serin ve güvende kalmanın farklı yollarına değinilmiştir.
Aşırı Sıcakta Nasıl Serin Kalınabilir?
Uzmanlar ve yetkililer tarafından tavsiye edilen, bunaltıcı sıcakta serin kalmanın en iyi yollarından bazıları şunlardır.
Susuz Kalmayın
Sıcaklığın fazla olması durumunda vücut ter yoluyla su, tuz ve elektrolit adı verilen mineralleri kaybeder. Sıcaklık artmasıyla ortaya çıkan ana risklerden biri dehidrasyon yani vücudun aldığından daha fazla sıvı kaybetmesidir. Susuzluk, baş dönmesi, ağız kuruluğu ve koyu renkli idrar dehidrasyon belirtileridir. Aşırı sıcaklarda en önemli şey yeterli düzeyde hidrasyonun sağlanmasıdır. Dehidrasyonu önlemek için susamadan önce yeterli miktarda su veya başka uygun bir sıvı (meyve suyu gibi soğuk içecekler ) içilmelidir. Dışarıdayken de kişiler yanında su taşımalıdır. Terlemeyle elektrolit kaybedildiği için, elektrolit içeren sporcu içeceklerini içmek de yardımcı olabilir. Çok terleyenler daha fazla su tüketmeli veya özel olarak formüle edilmiş elektrolit ikame içecekleri içerek vücutlarındaki elektrolitleri dengelemelidir. Şeker miktarı fazla yiyecek ve içecekler tercih edilmemelidir. Evdeki evcil hayvanlar ve küçük çocukların da bol suya ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır.
İçilecek su miktarı için herkese uyan tek bir kural yoktur. Herkes normalde olduğundan daha fazla içmelidir, suya sürekli erişim çok önemlidir. Ne kadar su içilmesi gerektiğini belirlemek için idrar rengine ve miktarına bakılabilir. Normalden daha az sıklıkta idrar yapılıyorsa veya idrar konsantre, koyu sarı veya altın rengiyse, bu daha fazla sıvı içilmesi gerektiğinin işaretidir. Sık idrara çıkılıyorsa ve idrar açık renk görünüyorsa, muhtemelen yeterince su içiliyordur.
Alkolden Kaçının
İdrar söktürücü olarak işlev gören ve dehidrasyona neden olabilen çay ve kahve gibi sıcak kafeinli içeceklerin yanı sıra yoğun sıcakta alkol içilmemesi tavsiye edilmektedir.
Serinletici Yiyecekler Tüketin
Greyfurt, çilek, kavun, salatalık ve marul gibi su içerikleri yüksek yiyeceklerin tüketilmesi rahatlatıcı olacaktır. Kişi tuzlu besinler yemişse, fazladan su içerek dengelemelidir. Metabolik ısıyı artırabileceği ve vücudu ısıtabileceği için protein açısından zengin yemekler yemek doğru olmayabilir. Vücut sıcaklığını yükselten sıcak içeceklerden ve yiyeceklerden de uzak durulması önerilmektedir.
Açık Havada Serin Kalın
Açık hava aktiviteleri havanın daha serin olduğu sabah ve akşam saatleriyle sınırlanmalıdır. Çok fazla efor, ciddi olabilen sıcak bitkinliğine veya sıcak çarpmasına neden olabilir. Bu nedenle hava çok sıcak olduğunda, dışarıda geçirilen zamanı sınırlanmalı ve yorucu aktivitelerden uzak durulmalıdır. Aktivitelere yavaş başlanmalı ve tempo yavaş yavaş artırılmalıdır. Sıcak bir havada antrenman yapılmasını gerektiren bir spor dalını gerçekleştirenler kendini korumalı ve takım arkadaşlarına dikkat etmelidir. Sıcaklığa bağlı hastalık belirtileri varsa hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Dışarıda vakit geçirmek isteyenler, gününü bol miktarda yiyecek, su ve ihtiyacı olan ilaçlara sahip olduğundan emin olacak şekilde planlamalıdır. Kişiler yanmaya meyilli olmasa bile kendisini güneşten korumalı, SPF 15 veya daha yüksek, geniş spektrumlu, UVA/UVB korumalı güneş kremi kullanmalıdır. Gün boyunca açık renkli, bol giysiler, şapka ve güneş gözlüğü takmak da yardımcı olacaktır. Dışarıda olmak gerekiyorsa alınan önlemlere rağmen mümkünse gölge alanlar seçilmelidir. Çocuklarla birlikte zaman geçirmek için bir su püskürtme parkı ziyaret edilebilir ya da halka açık bir havuz tercih edilebilir.
İçeride Serin Kalın
Sıcaklığın yoğun olduğu zamanlarda dışarısı yerine iç ortamlarda kalmak, evin en serin odasında daha çok zaman geçirmek doğru olacaktır. Uzmanlar sıcaklığın etkilerine karşı hassas olan kişilerin genellikle güneşin en yoğun olduğu saatler olan 11.00 ile 15.00 arasında dışarıda olmaktan kaçınması gerektiğini söylemektedir. İç mekanlarda sıcağın etkisini daha az hissetmek ve biraz serinlemek için klima veya vantilatör kullanılmalıdır. Vantilatörler önüne bir buz kovası yerleştirmek, dolaşan havayı daha da soğuk hale getirebilir. Bununla birlikte vantilatörler sıcaklık 32,2 santigrat derecenin üzerinde olduğunda sıcaklığa bağlı hastalıkları önleyemez. Evinde klima ya da vantilatör olmayanlar alışveriş merkezi, sinema salonu ve halk kütüphaneleri gibi klimalı yerlerde vakit geçirerek serin kalmaya çalışabilir.
Pencereleri Kapatın
Sıcaklığın çok yoğun olduğu saatlerde odaların pencereleri ile perdeleri ya da panjurlarının kapalı tutulması serinletici ya da sıcaklığı düşürücü etki yapacaktır. Dışarısı daha soğuk olduğunda havalandırma için pencereler açılmalıdır.
Serin Bir Banyo veya Duş Alın
Çok sıcak hissedildiğinde banyoya gidip güzel ve serin bir banyo veya duş almak iyi bir çözüm olabilir. Bunu yapmak kişiyi tazeler ve vücut sıcaklığını düşürür. Kişi bir bez ya da havlu üzerine soğuk su döküp bunu evde yakınında bulundurup çok bunaldığında bileklerine, alnına ya da boynuna uygulayabilir. Bileklere ve boynun yanlarına buz uygulamak da bu bölgelerdeki kan damarları cilt yüzeyine yakın olduğu için vücut ısısını düşürmeye yardımcı olabilir.
Migren Şapkası Takın
Migren ağrısı için kullanılan, içine buz paketleri yerleştirilen özel tasarım şapkalar dondurucuda tutulup ihtiyaç duyulan zamanlarda serinlemek için kullanılabilir. Şapkadaki donmuş jel paketleri, soğuk bir kompres gibi davranır, başın etrafında eşit bir serinlik sağlar. Donmuş jel paketleri soğuk kompreslerden daha uzun süre dayanır, ayrıca soğuk kompresi alında ya da kafada tutmanın zorluğunu ortadan kaldırır.
Biraz Şekerleme Yapın
Çok sıcak saatlerde biraz uyumak ya da kestirmek (siesta yapmak) sıcaktan etkilenmeyi azaltabilir. Serin bir duş almak da öğleden sonrasında ihtiyaç duyulan yenilenme hissini ve serinlemeyi sağlayabilir. Ayakları buzlu suya sokmak bile işe yarayabilir.
Sıcakta Rahat Uyuyun
Geceleri rahat uyumak için nefes aldıran pamuklu çarşaflar kullanılabilir. Yatağa yakın bir yere vantilatör yerleştirilebilir ve uyumadan önce su püskürtülerek çarşaf nemlendirilebilir. Daha rahat, bunalmadan uyuyabilmek için yastık kılıfı, çarşaf veya pijamalar su geçirmeyen bir torba içinde dondurucuda saklanabilir, yatmadan önce çıkarılıp kullanılabilir. Yatmadan önce çok serin bir duş almak da iyi uyumayı sağlayabilir. Dondurucuya bir havlu bırakılması, yatarken alna veya boyuna sarılması da ferahlatıcı olabilir. Evin birkaç katı varsa, daha serin olabilen alt katta uyumak daha uygun olabilir. Yatıncaya kadar yeterince su içilerek vücut susuz bırakılmamalı, uyanıldığı zaman da su içilmelidir.
İyi Bir Komşu Olun
Komşular, özellikle yaşlılar, yalnız yaşayanlar, tıbbi sorunları olanlar, ek yardıma ihtiyacı olanlar ve kliması olmayanları mutlaka kontrol edilmelidir. Sıcak hava dalgası sırasında yaşlı komşular ve risk altındaki diğer kişilerle bağlantı kurulmalıdır.
Belirtileri Tanıyın
Kişilerin kendisine veya başkalarına gerektiği gibi bakabilmeleri için sıcaklıkla ilgili hastalıkların belirtileri bilinmelidir. Sıcaklığa bağlı hastalık sıcak bitkinliği, sıcak çarpması ve daha fazlası dâhil olmak üzere birçok biçimde kendini gösterir. Yoğun terleme, soğuk, solgun ve nemli cilt, bitkinlik, baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, kafa karışıklığı, bayılma, kramplar, yüksek vücut sıcaklığı (40 santigrat derece ve üzeri) veya hızlı nabız sıcaklığa bağlı hastalık belirtileri arasındadır. Bu belirtileri yaşayanlar su içmeli, mümkünse serin bir alana geçmeli, kıyafetlerini gevşetmeli ya da soğuk bir duş almaya çalışmalı veya vücuduna soğuk, nemli bezler yerleştirmelidir. Bu hastalıkların bazıları ölümcül olabilir ve tıbbi müdahale önemlidir. Kişi hızlı bir şekilde soğumazsa, kusarsa ya da semptomlar kötüye giderse, bir saatten daha fazla devam ediyorsa acilen tıbbi yardım alınmalıdır.
Çocukları Sıcaktan Koruyun
Sıcak bitkinliği ya da sıcak çarpması bakımından küçük çocuklar savunmasızdır. Aileler ya da bakıcılar sıcaklığın yoğun olduğu zamanlarda çocukları iyi izlemeli, hem eğlendiren hem de serinleten su fıskiyelerinin, havuzların olduğu ortamlarda oynamalarını, dolayısıyla fazla ısınmamalarını sağlamalıdır. Dışarıda zaman geçirecek olan çocuklar açık renkli, ince giysiler giymeli, güneş kremi kullanmalı ve bol sıvı almalıdır. Suyun içinde değilse çocuk gölge bir alanda tutulmalı, sprey şişeleriyle cildine arada bir su püskürtülmelidir. Hava çok sıcak ve nemli olduğunda dışarıda bir defada yarım saatten daha uzun süre kalmalarına izin verilmemelidir. Bir yaşından küçük bebekler güneşten olabildiğinde uzak tutulmalıdır. Bir çocukta sıcak bitkinliği gelişirse, mide bulantısı, baş dönmesi, kusma ve kramplar başlayabilir, cildi nemli ve soğuk hissedilebilir. Bu belirtiler gözlemlenirse sıcaklığın daha düşük olduğu, hava akımlı bir yere götürülmeli; hareketsiz oturması veya uzanması istenmeli; fazla olan giysileri çıkarılmalı; cildine nemli ıslak bez ya da soğuk su uygulanmalı ve su içirilmelidir. Sıcak çarpması durumunda cilt kuru ve sıcaktır ve çocuk bitkin, uykulu, kafası karışık hissedebilir. Ayrıca vücut sıcaklığı yükselebilir, bu da nöbet geçirmesine sebep olabilir. Sıcak çarpması yaşayan çocukların neredeyse yarısında terleme görülmemektedir. Belirtiler fark edilir, sıcak çarpmasından şüphe duyulursa 112 aranmalı ve yalnız bırakılmamalı, yardım gelinceye dek çocuk soğutmaya çalışılmalıdır.
Çocukların bir aracın içinde kısa süreliğine de olsa yalnız, gözetimsiz bırakılmamalıdır. Araçlar, camları açıkken bile çok kısa sürede tehlikeli sıcaklıklara kadar ısınabilir. Örneğin araç dışı ortam sıcaklığı 30 derece, araç içi sıcaklık 29,5 santigrat derece iken iç sıcaklık 20 dakika sonra 51,6 dereceye, toplam 30 dakika sonra ise 62,7 santigrat dereceye ulaşabilir. Bu sıcaklığa ulaşan bir ortamda kalan çocuklar ve evcil hayvanlar sıcaklıktan çok olumsuz etkilenir. Pencereler kapalıyken sıcaklık daha çok artacağı için durum daha ciddi olacaktır.
Yaşlıları Sıcaktan Koruyun
Yaşlı bireyler bol miktarda su, limonata gibi sıvı içecekler tüketmelidir. Hareketliliği kısıtlıysa ve herkese açık soğuk bir merkeze ya da alışveriş merkezleri gibi kliması olan alanlara kolay gidemiyorsa yaşlılar bodrum veya zemin katlarda bulunmalıdır. Bitkinlik, yorgunluk, bulantı, baş dönmesi gibi belirtiler gösteren yaşlılar yardım istemelidir.
Evcil Hayvanları Gölgede Tutun
Aşırı sıcaklıklar evcil hayvanlar için de tehlikelidir Evcil hayvanların arabada tutulmaması ve evdeyken gölgede veya klimalı alanda tutulması önerilmektedir. Serin bir banyo veya duş aldırmak evcil hayvanların (köpekler, tavşanlar, kediler) vücut sıcaklıklarını düşük tutmaya yardımcı olacaktır. İçmek için bol miktarda soğuk suları olmalıdır. Köpekler ya sabahları erken veya daha serin olan gün batımı sonrasında yürüyüşe çıkarılmalıdır. Fazla nemli, sıcak günlerde yorucu egzersizler yapmaları engellenmeli ve mümkünse gölgeli patikalar seçilmelidir. Yürüyüşe çıkarılan evcil hayvan için katlanabilir su kabı ve tabi ki temiz, serin su taşınmalı, yeterince su içmeleri sağlanmalıdır. Yavaşladıklarında ya da tamamen durmak istediklerinde mola verilmeli ve dinlenmelerine izin verilmelidir. Fazla ısınma ya da sıcak çarpması belirtileri gösteriyorsa (aşırı derecede nefes nefese kalmaları, uyuşukluk, dilin koyu kırmızı görünmesi, sıcak cilt, çok fazla salya, seğiren kasları, kusma, dalgın, şaşkın bir bakış) en kısa zamanda soğuk suyla duş aldırılmalıdır. Soğutma matı, ıslak, soğuk havlu ya da bez de serinlemelerini sağlayabilir. Belirtileri devam ediyorsa bir veterinere götürülmeleri gerekir.
Kaynakça:
https://www.nytimes.com/article/excessive-heat-stay-cool.html
https://www.euronews.com/green/2022/07/16/heatwave-13-cheap-ways-mediterraneans-have-stayed-cool-for-centuries
https://tr.euronews.com/2019/07/24/bir-ispanyol-dan-avrupalilara-sicak-hava-dalgasinda-yapilmasi-gerekenler-listesi
https://tr.airlinestravel.ro/cum-sa-ne-protejam-de-canicula-ce-trebuie-sa-faci-in-timpul-caniculei.html
Yazar: YerelHaber
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın