Gerekçelendirme anlamı taşıyan cümleler, söz konusu eylemin gerekçesini içeren ifadelerdir. Diğer bir deyişle, bir eylem, olay veya durumun meydana gelmesi için cümlede geçerli bir sebep zikredilmektedir. “Bu eylemi gerçekleştirmenin gerekçesi nedir, neden böyle bir sonuç çıkıyor?” Şöyle düşünebiliriz. Bu şekilde bu cümleleri açıklamak kolay olacaktır. Aslında sebep-sonuç ve amaç-sonuç cümleleri mantıksal yargılara örnek olarak verilebilir. Örneğin, “Gurur duyduğu için başarıdan korkar.” Cümlede korkusunun sebebinin gururunu kırmak olduğunu belirtti. İşte mantıklı bir açıklama.
Doğrudan gerekçelendirilen kararlar “bunu yapmak için iyi bir neden” belirtmelidir. Örneğin, “Akşam toplantıya katılamayacağım çünkü misafirlerim gelecek.” Şahıs cümlesinde toplantıya katılmama sebebi olarak misafirlerini belirtmiş. Ancak sorularda bu her zaman böyle olmadığı için sebep-sonuç ya da amaç-sonuç cümlelerini mantıksal cümleler gibi düşünmemiz gerekebilir. Herhangi bir davranışın, eylemin ya da isteğin bir sebebe bağlı olarak gerçekleşmesini sağlayan yargılara mantıksal tümceler denir. Bu tür yargılarda “neden, niçin, niçin” sorularına cevap verilebilir. “Sınavı geçmek için çok çalışmam gerekiyor.” Bir cümlede amaç-sonuç ilişkisine dayalı gerekçelendirme vardır. “Neden bu kadar çok çalışmak zorundasın?” Sorunun cevabı kişinin sebebidir.
Örnek: – Yüksekten korktuğum için gondola binmek istemiyorum.
– Yeterli param olmadığı için bu arabayı alamam.
– Seni görmek istemiyorum; Çünkü aramızda bir güven sorunu var.
– Teklifinizi kabul edemem. Çünkü biz farklı dünyaların insanlarıyız.
– Sağlık sorunlarım nedeniyle uzun süredir oynayamıyorum.
Düşüncelerinizi anlamak benim için zor. Çünkü çok uç örnekler veriyorsunuz.
– Alerjim olduğu için parfüm kokusunu sevmiyorum.
– Telefonda konuşmayı sevmiyorum, çok zamanımı alıyor.
– Matematiği sevemedim, yıldızlarımız uyuşmuyor.
– Çok geç kaldım, üzgünüm. Yolda çok fazla trafik vardı.
Örnek sorular
1. Aşağıdaki etiketlerden hangisinin yanında bir tavsiye nedeni vardır? (SBS / 2011)
a) Damlama musluğu bir günde yedi kova su tüketir.
b) Kirli ellerde kaç tane mikrop yaşadığını biliyor musunuz?
c) Suyumuzu koruyalım. Bir damla suya ihtiyacımız olabilir.
d) Kullandığınız su miktarına dikkat edin. Musluklara bakın!
Çözüm: Cevap cümlesi bir öneri ve gerekçe içermelidir. Her iki anlamı da içeren seçenek “C” dir. Çünkü “Suyumuza sahip çıkalım” önermesi, neden bu suya ihtiyaç duyma tehlikesiyle karşı karşıya kalmamamız gerektiğine dayanmaktadır. Bu doğru cevap.
2. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde “haklı” bir cümle vardır?
a) Arkadaşın attığı taş kafayı kırmaz.
b) Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.
c) Taş yerinde ağırdır.
d) Bir elin nesi var, iki elin de sesi var.
Çözüm: Bahçenin bağ olabilmesi için özen ve emek gerektiğini belirttiği B seçeneği doğru cevaptır çünkü mantıklı bir yargıdır.
3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “akıl ve sebep” fiili birlikte verilmiştir?
a) Günlerin küstah rengi, içinde olduğunu sandığınız büyüyle neden çatışıyor?
b) Dalga çarptığında çakıl taşları gelir ve gider, hareket etmezler.
c) Şimdi gülümsediğinde sevincinin kimseye ulaşmadığını düşünüyor.
d) Kendisine ulaşan ve onu sevdiren ay ışığı altında titriyor.
Çözüm: Gerekçe cümlelerinde “neden, neden” sorularına cevap aranır. B seçeneğinde “İçinde çakıl hareketi neden yok?” “Çünkü bu hareket dalgalardan kaynaklanıyor” gibi bir soru sorduğumuzda. Cevabı cümleden alabiliriz. Diğer seçeneklerde böyle bir anlam olmadığı için doğru cevap budur.
YerelHaberler
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın