Kavram olarak ‘tutarsızlık’ tabiri günlük hayatta sıklıkla kullanılmakta ve sınavlarda soru kökünde karşımıza çıkabilmektedir. Çelişki kökünden gelen çelişki kelimesi, söylendiği zaman olumsuzluğu ifade eder. Anlamı ise bu olumsuzluk doğrultusunda tutarsızlık, tutarsızlık ve tutarsızlık gibi bir ifadeye karşılık gelmektedir. Birbirine bağlanması gereken iki farklı şeyin birbiriyle çelişmesi yani birbiriyle uyumlu ve tutarlı olmaması anlamına gelen çelişki kavramına biraz daha yakından bakalım.
Tutarsızlık, “Söylenen sözlerle yapılan eylemlerin tutarsızlığı, çatışma, paradoks” olarak tanımlanır. Bazen bir insanın ağzından çıkan kelimelerin çelişkili olduğu söylenir. Burada kastedilen, daha önce söylenenlerle ondan sonra söylenenler arasında bir uyum olmamasıdır. Veya bir kişinin sözleri ve eylemleri çelişkili ise, o kişinin sözleriyle hareket etmediği ve düşünceleriyle çeliştiği anlaşılır.
Bu kavramı bir örnekle açıklayacak olursak: Erhan Bey geleneklerine bağlı, kültürünü yaşatmayı seven bir kişidir. Büyüklerinden öğrendiklerini hayatında uygulamaya çalışır, örf ve adetlerinde bulunan her düşünce ve davranışın yanlış da olsa yaşatılması gerektiğine inanır. Ancak bir bayramda çocuklarıyla birlikte yaşlı bir adamı ziyarete gittiklerinde Erhan Bey’in oğlu yaşlı amcasının elini öpmek istemez. Erhan Bey oğluna, “El öpmenin bir saygı ifadesi olduğunu düşünmüyorum ve bu gereksiz geleneğe devam et oğlum, seni destekliyorum” dedi. Öyle olsaydı, fikirlerine aykırı olurdu.
“Çelişki” terimi mantıkta, sosyolojide ve felsefede de kullanılır. Bir önermenin veya yargının eşzamanlı olarak onaylanması ve reddedilmesi olarak yorumlanır. Bu kavram günlük hayatta sıklıkla “paradoksal davranmak” olarak kullanılmaktadır. Bu terim genellikle sözleri ve eylemleri birbiriyle uyuşmayan insanları tarif ederken kullanılır.
Örnek cümleler: -Söylediği onca güzel sözden sonra yaptığı bu saygısızlığa şaşırdım.
– Az önce bu resme baktığında güzel olduğunu mu söyledin? İğrenç dediğin için şimdi ne değişti?
– Şimdi tutarlı olmalısın. Sürekli fikir değiştiriyorsun!
Örnek soru: (1) Kitap okumak, kişinin farklı dünyalara kapı açmasını sağlar. (2) Her açık kapının ardından sonsuz ilim pınarları fışkırır. (3) Bu kaynaklar insan ömrünü uzatır ve hayatı daha anlamlı kılar. (4) Okumayı seven bir insan olarak gelişimimi bu anlamda bir fırsat olarak görüyorum. (5) Öte yandan kitap okuyarak geçirdiğim zamana üzülürüm.
Yukarıdaki paragrafın hangi cümlesinde yazarın düşünceleri arasında çelişki olduğu söylenebilir?
a) 1 ____ b) 2 ____ c) 3 ____ d) 4 ____ e) 5
Yukarıdaki soruda ilk dört cümlede yazarın kitap okumanın faydalarından ve güzelliğinden bahsettiğini görüyoruz. Son cümlede ise yazarın fikirleri doğrultusunda olmayan kitabı okumakla zaman kaybı olduğu söylenmiştir. Bu cümlede yazarın düşünce ve sözleriyle çeliştiği söylenebilir. Bu nedenle cevap “e” seçeneğidir.
YerelHaberler
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın