Sizce tek psikolojik gerçeklik nedir? Kolektif davranışı veya aşırılık yanlısı grupların neden bu şekilde davrandıklarını anlamak için neye bakmamız gerekiyor? sorusuna cevap bulmak zor değil. Aslında her şeyin temelinde anlamamız gereken tek bir gerçek vardır, o da bireydir. Bir bireyin psikolojisini anladığımızda sorunların çoğunu çözmüş oluruz.
Psikolog Gordon Allport, kolektif davranışı anlamak için bireyin psikolojisinden yola çıkmak gerektiğini söyledi. Bu noktada kişilik psikolojisi, özellikle fragmanlar (farklı özellikler) bize yol gösterecektir. Kişilik, bir bireyin sahip olduğu ve onu diğerlerinden ayıran özellikler kümesidir. Allport, bireyin benzersizliğini vurgulayarak treyler teorisinin temellerini attı. Peki, insanları dışarıdan gözlemlemek ve sonuç çıkarmak için ne kadar yeterli? Bu noktada Carl Gustav Jung, diğer psikanalistlerden farklı olarak bireylerin iç dünyalarını incelemeye girişmiştir. Böylece insanların davranışlarını gerçekleştirirken yaşadıkları duygu ve rüyaları inceleyerek iç dünyalarında aktif olan potansiyel güçleri, yani arketipleri ortaya çıkardıkları söylenebilir. Carl Gustav Jung’un edebiyata kazandırdığı “arketip” kavramı, kolektif bilinçaltını oluşturan unsurlardır.
Artık asıl konumuza dönebiliriz. Aşırı arketiplerin ölçeği nedir? Psikoloji araştırmacıları “aşırı prototipleme ölçeğini” oluşturmuş ve önemli bir bulaşma yaratmıştır. Araştırmacılar, şiddet yanlısı aşırılık yanlıları arasında bulunan farklı psikolojik özellikleri karakterize etmeye yardımcı olmak için Aşırılık Yanlısı Prototipleme Ölçeği olarak bilinen yeni bir ölçü geliştirdi ve onayladı. Norveç’teki Oslo Üniversitesi’nden Milan Al-Obeidi ve Sarah Skarr ve meslektaşları kısa süre önce cihazı ve doğrulama sonuçlarını 20 Temmuz 2022’de PLOS ONE dergisinde sundular.
Şiddet içeren aşırılık yanlısı gruplara katılan insanlar, motivasyonları, bilgileri, kişilikleri ve diğer faktörler açısından büyük farklılıklar gösterebilir. Bununla birlikte, şiddet içeren aşırıcılık üzerine araştırmalar, bu tür araştırmaların kapsamını ve yararlılığını sınırlayan bu farkı genellikle ihmal etmiştir. Başka bir deyişle, önceki çalışmalar aşırılık yanlılarındaki psikolojik değişkenliği göz ardı etmiştir. Al-Obaidi ve meslektaşları, bu sorunu çözmeye yardımcı olmak için, aşırılık yanlıları arasındaki farklılıkları yakalayan yeni bir ölçü geliştirmek için önceki araştırmaları temel alan daha titiz bir çalışma ortaya koydu.
Yeni Ekstrem Arketipler ölçeği, uç arketiplerin beş boyutunu içerir: “Maceracı”, “Gezgin”, “Lider”, “Serseri” ve “Uygun Değil”. Örneğin, bir maceracı, heyecan ve kahraman olma olasılığı nedeniyle aşırılıklara çekilebilirken, “asi” bir grubun bir gruba ait olması gerekebilir. Bu tıpkı Carl Jung’un dediği gibi, bilinçli düzeyde dışa dönük olsanız da bilinçaltı düzeyde içe dönük olabilirsiniz.
Araştırmacılar, arketipleri, arketip içinde ideal olarak var olmadıkları durumlara izin vermek ve bir kişinin aşırı bir arketipe geçişini yakalamak için boyutlar olarak ele almayı seçtiler. Araştırmacılar, aşırı arketip ölçüsünün doğrulanmasına yardımcı olmak için daha sonra birkaç analizin yapılacağını söyledi. Deneklerin ölçekteki puanları ile kişilik özelliklerini, sosyopolitik tutumları, ideolojileri, önyargıları ve ırksal kimliği değerlendiren iyi yapılandırılmış birkaç ölçekteki puanları arasındaki ilişkileri test ettiler. Ayrıca cinsiyet, siyasi yönelim, yaş ve ırk ile ilgili farklı özellikler açısından ölçeğin uygulanabilirliğini doğruladılar. Hazırladıkları ölçeği kontrol etmek için yukarıdaki sosyal ve politik tutum ve ideolojiler vb. Yapıları, ortak bir rol oynadıkları için grubun siyasi aşırılıkçılığı ve hoşgörüsüzlüğü açısından değerlendirmek de önemliydi.
Doğrulama analizleri, ölçeğin siyasi yönelim ve etnik köken dahil tahmin geçerliliğini ve prototip oluşturmanın tutarlı bir şekilde farklı kişilik ve davranışsal özellikleri yansıttığı fikrini destekledi. Örneğin, “maceracı” arketip, dışadönüklük ve şiddet içeren davranışsal niyet kişilik özellikleriyle ilişkilendirilirken, “konformist olmayan” arketip narsisizm, Makyavelizm ve psikopati ile ilişkilendirildi.
Araştırmacılar, ölçümlerini gelecekteki araştırmalarda uygulamanın aşırılıkçılıkla mücadele çabalarına ilham vermeye yardımcı olabileceğini öne sürüyorlar. Ayrıca araştırmacılar, aşırılık yanlısı gruplara odaklanan yeni çalışmaların da kazanım sağlayacağını belirtti.
Sonuç olarak oluşturulan ölçek, aşırılık yanlısı gruplara katılma ve bu gruplarda farklı roller üstlenmeye yönelik farklı güdüleri yansıtan farklı tipik boyutların ölçülmesine önemli katkılar sağlamıştır. Çalışmanın bu davranışların ortaya çıkış sebeplerini açıklamak ve özelliklerini belirlemek için özellikle aşırıcılık ve terörizm ile ilgili daha sonraki çalışmalara yol göstereceği düşünülmektedir.
kaynaklar:
Gürel, N., Kişilik Psikolojisi, Önyargı Psikolojisi ve Kamuoyu: Gordon Allport ve Walter Lipmann’ın Görüşleri Çerçevesinde Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 2011
Karaburun M., Asıcıoğlu F., Aşırı Düşünce Tarzı Çalışması Türkçe Uyarlama, Türkiye Klinikleri Adli Tıp ve Adli Bilimler Dergisi, 18(1), 2021
Yılmaz, F.B., “Persil, Magnum, Iti Kanga” Reklam Filmlerinin Carl Gustav Jung Arketipleri Bağlamında Analizi, Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları, Elektronik Dergisi, 1(1), 2018
* https://www.sciencedaily.com/releases/2022/07/220720150608.htm
yazar: yok bir şey
Diğer gönderilerimize göz at
[wpcin-random-posts]
İlk Yorumu Siz Yapın